A illa de Sálvora é outra das protagonistas do filme, un anaco de terra inhóspito, azoutado polo vento e polas ondas, sempre baixo os caprichos do tempo, que marcaba, daquela, os seus traballos, as súas vidas, que semella unha cadea para os seus sufridos habitantes, unha illa que ben podía chamarse Miseria.
Por Angelo Nero
Todos estamos feitos de cicatrices e de soños. Nacemos inmaculados ata que a fenda do parto comeza a darnos forma. O frío ao saír do útero. A fame. O osixeno que queima nos pulmóns. Que nos afoga sen o cordón nutricio. A partir dese intre imos sumando lañas. Diferentes. Máis ou menos profundas. Ata que acabamos tomando a forma das nosas cicatrices, das nosas derrotas. Hai xente de pedra, con poucas feridas pero incurables. Xente de auga, inzados de costuróns que curan antes de que sequera fagan dano. Xente de lume, fervendo en lapas, prendendo o mundo co seu facho. E xente de terra e carne. Chea de chagas e desexos.
MANUEL ESTEBAN
Atopei esta cita extraída dunha das novelas de vigués Manuel Esteban –agora non lembro en cal delas, pero aproveito para recomendalas todas, pois foron das mellores lecturas deste ano-, e penso que ven moi ben traída para describir ás protagonistas da película de Paula Cons, pois elas son, sen dubida, desa xente de terra e carne, chea de chagas e desexos. As mulleres encarnadas en Nerea Barros, Victoria Teijeiro e Ana Oca, son as heroínas reais da historia do afundimento do Santa Isabel, frontes as costas da Illa de Sálvora, onde habitaban nunha pequena colonia de apenas sete casas, en xaneiro de 1921, con máis de duascentas persoas a bordo. En medio dunha mera mesta, que impedía o rescate dos infortunados náufragos, as tres mulleres botáronse ó mar cunha gamela, salvándolle a vida a preto de cincuenta pasaxeiros, polo que foron convertidas naquela altura nunha sorte de heroínas populares, recibindo recoñecemento e agasallos por parte das autoridades.
Un periodista arxentino, encarnado polo gran Darío Grandinetti –dinlle o titulo cando o descubrín en “El lado oscuro del corazón”, de Eliseo Subiela-, chega a illa para contar a historia, e deseguida comeza unha investigación nunha poboación tan hostil como a propia terra que habitan, na que intúe que o naufraxio puido non ter causas naturais, derramando a sombra da dubida incluso sobre as tres mulleres que arriscaron a súa vida por salvar a dos infortunados náufragos. A dura vida na illa converteu ás mulleres nun feixe de chagas e desexos, de olladas duras e silencios rotos, de segredos e cicatrices, mulleres de sal e vento, que arañan a terra e o mar para malvivir, sempre baixo a sombra do amo, representada polo garda, e a do mestre, que tenta levar un facho de luz á pequena colonia sumida nas tebras.
A illa de Sálvora é outra das protagonistas do filme, un anaco de terra inhóspito, azoutado polo vento e polas ondas, sempre baixo os caprichos do tempo, que marcaba, daquela, os seus traballos, as súas vidas, que semella unha cadea para os seus sufridos habitantes, unha illa que ben podía chamarse Miseria. Espectacular a fotografía de Aitor Mantxola, que nos fai descubrir a moitos galegos unha parte da nosa xeografía descoñecida, e que despois de ver o filme semella imprescindible visitar. Salientable tamén esa patina grisalleira e nebulosa que envolve a illa nun halo misterioso e acentúa o dramatismo da historia, case se pode sentir o frío, a humidade, o vento e a poalla recorréndonos os recunchos do corazón, mentres asistimos á traxedia.
Aquela traxedia que ben relata o escritor Fernando Salgado nun dos seus artigos: Quedaran algunhas mulleres e nenos. Tres delas saíron correndo cara a Area dos Bois no medio do temporal para subiren a unha dorna na que bogaron tres horas e chegaren, ás oito da mañá, ao lugar onde se afundira o “Santa Isabel”. Pasado o tempo fixéronlle unha homenaxe en Vigo e prometéronlle unha paga vitalicia que non recibiron e María Fernández, que daquela tiña 14 anos; Cipriana Oujo, de 24 e Josefa Parada, de 32, foron esquecidas. Aínda hoxe, o Concello de Ribeira non tivo un momento para lembrar as tres heroínas nin atopou una rúa ou unha praza para pórlle-los os nomes de tres mulleres que se xogaron a vida por salvar as duns descoñecidos.
Cen años despois este inquedante thriller rural, Paula Cons tráenos a historia dunhas mulleres de terra e carne, de chagas e de desexos, heroínas involuntarias que fixeron o que fixeron, porqué alguén tiña que facelo, e que, como sinala a directora: E despois, aínda por riba, ter que soportar que as levaran como monas de fería a unhas homenaxes que seguro que elas nin comprendían e nin sequera apoiaban.
Sen dubida, nestes tempos nos que semella que o ceo está a caer sobre nós, cumpre botar unha ollada a ese pasado, onde semellaba que estaba sempre cuberto, como nos fotogramas de “A illa das mentiras”
Direción: Paula Cons / Guión: Paula Cons, Luís Marías / Fotografía: Aitor Mantxola / Reparto: Nerea Barros, Aitor Luna, Darío Grandinetti, Victoria Teijeiro, Ana Oca, María Costas, Milo Taboada, Celso Bugallo, Machi Salgado, Leire Berrocal, Javier Tolosa, Sergio Quintana, Miguel Borines, Roberto Leal, Ana Santos, Mela Casal/ Produtora: Coprodución España-Argentina-Portugal; Agallas Films, Aleph Cine, ETB, Historias del Tío Luis, INCAA, ICAA, Ibermedia, Televisión Española (TVE), Televisión de Galicia (TVG)
Se el primero en comentar