Por José Vieira
Como vimos no artigo anterior, a partir da crise do petróleo de 1973, os neoliberais, que defendían que os mercados, posuían en si propios, as condicións de reequilíbrio.
Cada vez se caída, máis salvaxes os ataques ás teorías marxistas, en especial, ás súas ideas de, a través da distribución das máis valías aos traballadores, operaren unha mellor diminución das diferenzas sociais.
Cos doutrinadores como Milton Friedman, e a escola de Chicago, iso se caída, como unha economía que tiña quer ser removida, pois era demasiado próxima ao marxismo.
Se inicia entón con esta escola aquilo a que chama o monetarismo.
Esta situación doutrinal, dura até aos anos de 2008, ou sexa, até a súa respectiva crise. Verificamos un estanflación. No entanto, cabe resaltar que para estes a situación de desemprego, non está asociada á inflación, mas si coa deflación.
Para dar, no entanto, unha idea da importancia do xa falecido Keynes, N. Gregory Mankiw, economista coñecido polos seus traballos didácticos sobre a economía, afirma nunha columna do “New York Times”, en 2008, “que ningún economista falecido é máis importante que Keynes”.
Isto leva a pensar que, tenderemos que estimular a procura agregada, pois así se conseguirá aumentar a produción e como tal se creará emprego.
Como non podería deixar de ser ao aumentar os prezos, por virtude do aumento da procura, estes subirían, o que faría que a deflación existente se reducirse.
“Parece que as medidas a tomar, sería baixar os impostos, os tipos de xuros, os tipos de cambio e aumentar o gasto público”. Esta era a receita xa vista por Paul Krugman (o máis acérrimo seguidor e defensor das teorías de Keynes).
Imos, mentres, por en evidencia algunhas das principais diferenzas, existentes entre as teorías marxista e as keynesianas.
Quere Marx, quere Keynes, centraron as súas análises, nos ciclos económicos, dentro dos mercados capitalistas.
Tamén quere un quere o outro, se concentraron no estudo das depresións, tendo por exemplo, focado Marx, o empobrecemento das masas, creando así un auténtico exército de traballadores inactivos (hoxe se acostuma dicir, que se trata da bolsa de traballo, creada polo capitalismo, cos traballos, sen contrato, nin regalías sociais, por días, horas, etc.
Quen primeiro falou de que a crise do capitalismo por falta da procura descendente, foi Karl Marx, considerando que estaba asociada a baixado dos salarios. Na actualidade este mesmo tema é tomado dunha forma moi didáctica e ben expresa por Thomas Piketty, cando aborda a evolución do capital o noso século XXI, no seu “Libro Capital o século XXI”.
Marx, facía referencia ao empobrecemento dos traballadores, e como referimos, iso creaba unha procura insuficiente, recordemos as súas palabras no Capital “a causa final da crise é sempre a pobreza e o límite do consumo das masas” recordemos Nouriel Roubini, que nun artigo en Wall Street Journal indicaba, que Karl Marx tiña razón, cando dicía que o capitalismo se podía destruír a si mesmo, pois non pode ter unha permanente apropiación dos encaixes do traballo, por parte das do capital, se non crea un exceso de capacidade e unha falta de procura. Máis, afirmaba que esta era a situación que estaba a ocorrer pois, os salarios son o que xera o consumo.
Por esta razón, afirmar que non foi Keynes que recoñeceu que a poboación ao se tornar máis pobre, crea un problema ao capitalismo, pois como está miserábel non consume, e como tal baixa a procura.
Outra diferenza fundamental, é no que toca a solucións, para Marx, a solución da crise, pasaba por unha solución sistémica, o que implicaba un cambio da propiedade desde o capital para os traballadores.
Está moito ben defendida, esta situación, a pesar dunha forma moi resumida, no entanto, moi pedagóxica e de fácil acceso, no “Manifesto Comunista” (escrito por Marx e o seu amigo Engels), non nos debemos esquecer, que este documento, á sido un dos máis divulgados en todo o mundo.
Por outro lado, Keynes, xamais propuxo a substitución do sistema capitalista por outro calquera. Sempre defendeu que coa intervención do Estado, véxase a súa ecuación fundamental (DE A=C+I+G+(X-M), aumentando o Gasto Público, se resolvían as crises. Keynes afirmaba, “…o goberno e os bancos centrais, poden resolver os problemas da falta de procura, dunha forma directa, aumentando o gasto público, ou indirectamente, favorecendo os investimentos, sobre todo en infraestruturas”
Esta posición de Keynes, está empiricamente probada con todo o éxito, coa saída da economía despois da Segunda Guerra Mundial.
Atención que con Karl Marx, este alerta, que os rendementos do traballo, sempre nas saídas das crises, se foron acumulando, nos traballadores pero se distribuíron ou absorberon a favor do capital e este afondou cada vez máis as crises.
É igualmente Karl Marx, que explicou dunha forma bastante simple, que as orixes das crises, están causadas polo encurtamento cada vez maior, dos salarios dos traballadores e ao mesmo tempo a súa transferencia, conforme xa explicamos, para os capitalistas, xerando unha acumulación en moitos poucos da maioría da riqueza.
Podemos, no entanto, engadir, que Keynes defendendo unha situación dun réxime de social democracia, mentres, por outro lado, Marx o socialismo, ambos se revelan, especialmente anti capitalistas.
Tanto Keynes como Marx, entenden que as crises se desencadean debido ao colapso das rentabilidades, causadas polas excesivas acumulacións de capital e da riqueza nun conxunto moi pequeno de grandes capitalistas.
Tanto un como outro, consideran que a sociedade capitalista, se encontra a camiño dunha entropia máxima e, como tal desapareceron as oportunidades de investimento. Isto é o mesmo que dicir que a eficiencia marxinal do capital, se iguala a cero, de acordo coa tecnoloxía, o define Keynes, no entanto, tiñan a mesma análise.
Outra semellanza igualmente importante, é o ataque que ambos fixeron ao diñeiro.
Ambos, Keynes e Marx, consideran os xuros, como a orixe de todos os males. Neste punto, ambos seguen Proudhon, Solvay e Gessel, que defenden o crédito gratuíto, como forma de escapar á tiranía do capitalismo.
Interesante, será dicir que Marx propuña a exterminación dos capitalistas, mentres que Keynes propuña a eutanasia para os donos dos encaixes. Notar, que no caso de Keynes, este estabelecía unha diferenza fundamental, entre empresario e capitalista, sendo este último o rentista.
En Marx este ataque é perfectamente visíbel e explícito, tal como era entendido por el entón, se trataba dun punto fundamental da teoría comunista.
Por outro lado, Keynes, o disimula, por detrás dunha noción científica, preferindo referirse a liquidez, caracterizado, como sendo este o aforro de entesouramento, os culpabades dos desencontros na economía mundial.
Marx, considera que o sistema de produción capitalista, como anárquico, criticándoo polo seu completo desaxuste, pola súa parte Keynes, tamén a crítica, afirmando, “…cando o desenvolvemento do capital dun pais se converte nun subproduto das actividades dun casino, é probábel que se realicen mal”
Ambos defenden unha forte distribución do encaixe, con fins igualitarios. Preconizan ambos un imposto progresivo sobre o encaixe, a supresión das herdanzas e a nacionalización dos investimentos (se referían aos medios de produción).
Para dar un pouco de final, a esta serie de artigos, sobre a teoría do valor, así como, as diferenzas entre Karl Marx e John Maynard Keynes, que son moitas pero tamén cientificamente máis próximas do que parece, podemos expor un pequeno resumen da situación das grandes correntes teóricas da economía.
Así, na crise da gran Depresión, se acostuma falar da influencia decisiva de Keynes, que se prolongo desde os anos trinta do século XX, até a crise do petróleo en 1973. Despois desa data, imperou a chamada escola de Chicago, baseada na escola austríaca e na sociedade do Mont Pelegrin, recordamos Hayek, Friedman e até Ludwig Ehrard, esta escola se implantou en todo o mundo, servindo de base a todo o neoliberalismo mundial. Dominou practicamente en exclusivo en todo o mundo occidental até á crise de 2008.
Servíndonos dunha frase do Presidente dos Estados Unidos da América, Richard Nixon de 1971, “agora somos todos keynesianos”, non é así, pois, os países do norte da Europa, pola súa falta total de compromiso Europeo, continúan a ser a “rajatabla”, neoliberais non solidarios e non cumpridores da noción de Europa COMUNITARIA . No entanto queremos lembrar, que as políticas de Keynes, tal como os seus puntos de base, que partillan os estudos de Marx, son a base, con máis ou menos matices, no entanto, non liberais, o “que estará en moda”.
Recordemos para terminar, un plano con varios puntos, proposto para o crecemento, na conferencia do Partido Laborista, pór o responsábel da economía, Edward Balls, da cal extraemos 4/5, sendo o quinto de nosa elaboración:
– Un imposto sobre as primas dos banqueiros
– Crear planos de investimento a largo prazo
– Unha redución temporal do IVA, sobre a melloría das vivendas
– Excepción de pagado, por un ano, da seguridade social, ás pequenas empresas para contrataren traballadores
– Creación dun Encaixe Básica Incondicional e Universal, cuxo valor mínimo, estaría indexado aos prezos e sería por igual limiar de pobreza en España.
Se el primero en comentar