Por Jose Vieira
Lemos hai días un artigo dun gran economista Keynesiano, en que tiña como título, máis o menos este, de cordo coa nosa tradución.
Isto parece ser aquilo a que os traballadores deste sector da economía, chamamos a influencia das ondas de optimismo ou pesimismo, entre os axentes económicos. No caso presente, se trata dunha onda de optimismo, e dos seus efectos expansivos.
Onde vén esta reacción tan aparentemente optimista?
Como debemos lembrar, cando nos referimos aos “Loucos anos 20”, ollamos con algunha envexa da alegría con que as persoas da altura, disfrutaban das boas novas económicas, sociais e das perspectivas, dun futuro brillante e despreocupado que ollaban no horizonte.
Acabara a Primeira Guerra Mundial, se estaba en plena reconstrución e cos desenvolvementos desa etapa, sairamos da pandemia da gripe española, parecía que a economía só podía crecer, por iso non podían ser máis esperanzadas as perspectivas futuras.
É a época do Charleston, das Folies Bergères de París, das grandes farras, das mafias e do comercio de alcol, da lei seca na América. Do esplendor máximo da actriz Josephine Baker e, cando todo o mundo se daba ao máximo pracer, para recuperar das austeridades e dos camiños das incertezas, en que estiveron somerxidos.
Todo parecía estar superado, o mundo só podía ser cada vez mellor, había que poder sacar da vida todo o máximo posíbel de pracer.
Naturalmente este estado de espírito, trouxen consigo as chamadas ondas de optimismo, de despreocupación e desexo de vivir ao límite.
Trazaremos un pequeno cadro con números para podermos ter unha idea clara de como todo sucedeu, para que esa onda de optimismo se desencadease, a partir da depresión de 1920 / 1921:
Pasado o ano de 1921, os Estados Unidos da América, entra non só nunha recuperación, como nunha fase de desenvolvemento e prosperidade, entón entre 1921 e 1929, o PIB real, creceu máis do 42% e o Produto Nacional Bruto real por cabeza, creceu a unha taxa do 2,7% anualmente
Esta idea de optimismo, hoxe tamén parece estar a despuntar nalgúns dos máis importantes economistas keynesianos.
Falamos de Paul Krugman ou de Larry Summers, entre outros. O que acontece, é que os argumentos que en xeral presentan, canto pretenden xustificar que o día de mañá, será a entre sala do eldorado e, iso non nos convence.
Se non, vexamos:
Comecemos pola rendabilidade laboral, que se comportou na década de 1920/1930, como unha autentica illa, pois, creceu durante ese período máis que no anterior e no seguinte.
Moi semellantemente a produtividade do capital, tivo un comportamento idéntico ao laboral. Pensamos que as empresas durante a década de 20/30, introduciron novas tecnoloxías (a enerxía eléctrica, substituíron o vapor), as novas actitudes de marketing, novos produtos, crearon novas necesidades e, como tal, novos e máis consumos.
Basta recordar algunhas cifras: na recesión de 20/21, a rendabilidade do capital na América, caeu cerca de 44%, no entanto, os anos loucos seguintes aumentou 14 %.
Como é natural o aumento da rendabilidade do capital, pode ser responsábel polo aumento do investimento, así como as xa referidas novas tecnoloxías, que tiveron como consecuencias o aumento igualmente da produtividade laboral (por exemplo a repartición das operacións fabrís, a fabricación en serie, etc.). O PIB per cápita, pasou de 6.460 a 8016 dólares.
Tamén hai que referir que esta prosperidade non se distribuíu dunha forma uniforme, pois, basta recordar que en 1922, 1% máis rico da América se tornaba dona do 13,4% do ingreso total xerado.
Se torna nítido e notorio, un aumento das desigualdades, cada vez máis rápido.
A estas situacións, gústanos das explicar co exemplo físico, de que se centrifugan as desigualdades e se centrípeta os beneficios.
Queremos desde xa avanzar, que este crecemento, sae fóra dos padrões do século actual.
Esta tamén é, unha análise que partillamos na a obra de Thomas Piketty.
Non podemos deixar de resaltar, que na década dos vinte, os Estados Unidos se transforman dunha forma moi rápida dun estado predominantemente de granxeiros a de un estado industrial.
Podemos apuntar razóns, que segundo a nosa opinión, conduciron a ese gran crecemento, e sempre nos deparamos co aumento da produtividade do capital, durante a década dos vinte conforme apuntamos e, polos motivos que deixamos referidos.
A curiosidade é que o que realmente creou o período dos “20 anos loucos”, non hai sido, realmente o crecemento dos salarios reais, se deu unha explotación máis acentuada do traballo.
Basta recordar que a produtividade laboral creceu cerca de 5% e os salarios reais (considerando traballadores especializados e os non especializados), só creceu cerca de 3% en idéntico período.
Non incluímos os desastrosos resultados da depresión de 1920/21 pois, se o fixésemos o crecemento dos salarios, practicamente só subiran cerca de 1%.
O que non podemos deixar de referir, é que a Europa estaba destruída pola primeira gran Guerra Mundial e, por outro lado os Estados Unidos, fixeron a guerra lonxe do seu territorio e, como tal a súa capacidade produtiva se encontrase perfectamente operacional e, esa situación pesou, a que rapidamente se tivesen transformado, nesa década, como posuidores/produtores, de cerca da metade da produción total mundial.
No entanto, queremos dicir que os Estados Unidos atinxiron o seu pico máximo de rendabilidade o ano de 1924, pasando desde esa data, a se retrair, vindo a perder progresivamente, esa posición que chegaran a posuír.
Se dá entón a pasaxe dos investimentos desde capital produtivo a capital ficticio, ou sexa a especulación bursatil, entre outras razóns pór a existencia de crédito non só fácil, como barato.
Non esquecer, que a rendabilidade do capital produtivo se tiña contraído, isto por un lado, mentres por outro, comezaban os gran administradores das empresas, a pensaren que podían distraer diñeiros para rendementos especulativos, dos cales se podían locupletar facilmente.
Claro que esa burbulla financeira, non fixo máis do que ir aumentando de tamaño, de tal forma que acabou por rebentar, dando orixe a gran recesión de 1929/1930 (quebra de gran parte das industriais e sobre todo das principais institucións de crédito).
Joseph Schumpeter, un famoso economista austríaco, cognominou esa destrución da economía, segundo os moldees de entón, como unha “destrución creativa”, o que non é máis do que seguir na liña de Karl Marx, que dicía “que un auxe prolongado desa produtividade capitalista, só sería posíbel se tivese habido unha destrución, moi significativa dos valores do capital, quere física quere por valor”.
Isto significaba que se limpaba o “proceso de acumulación da tecnoloxía obsoleta, do capital falido no rendabel, sen o cal a innovación, non podía prosperar nas empresas”.
Así como podemos ver, a “destrución creativa” en Marx, ten dúas vertentes; a destrución do capital real (paraxe o relativación do proceso de reprodución e, como tal, gran parte do capital nominal das empresas se destrúe) e, na segunda, é o capital ficticio que se destrúe.
No entanto, isto non é máis do que a pasaxe do capital dunha para a outra man. Os que gañan coa diminución do prezo dos bonos e das accións, por exemplo e, desde os que o perden. Seguindo Marx, isto pode conducir a destrución do capital real, sempre e cando, leva a quebra das grandes empresas e dos Estados.
Falemos agora da normalidade que os poderosos e “Amos do Mundo”, se fan eco.
Gran parte das grandes empresas, non soa nos Estados Unidos, mais si, por todo o mundo desenvolvido (por exemplo dentro da OCDE), se encontran en estado de “zombis” e, particularmente na Europa, onde tocan os cerca de 40%.
O desemprego REAL é moi alto, a produtividade feble, cando non débil e, sen crecemento, isto é a Europa que temos.
Os ingresos destas empresas parecen, case sempre negativos, mais o que están facendo é investindo en I+D, deducindo eses investimentos dos ingresos!…
No entanto, preguntamos onde están os resultados no que toca ao crecemento da produtividade?
Todo se esconde por detrás de subsidios e, cando non, agardado o “pastel” que serán os principais beneficiados, senón os únicos auxiliados polos fondos comunitarios, para a recuperación económica.
Realmente, o que están facendo as grandes empresas e, as súas respectivas corporacións, é dominar os Gobernos, os tomando como seus “lacaios”, para que o grosso das cláusulas de rehabilitación das economías, sirvan unicamente a estas poderosas organizacións.
De tal sorte, que as cláusulas para os gastos de reposición do Ben Estar Social, se esgoten en meras esmolas e nada máis.
Continuarán a ser exiguas as cláusulas para a educación, para a saúde pública, para a atención aos menos validos, os recortes serán enormes na “atención primaría social”, a non existencia dunha política favorecedora da vivenda social, o recorte nas pensións de xubilación, etc.
Todo debidamente escondido, do grande público, que só se irá aperceber, da situación, no momento en que, levar coa realidade encima da súa cabeza.
O que pretenden, do día despois, coa tal volta à súa (deles) normalidade, os “Amos do Mundo”, é aproveitar, coa conivencia dos gobernos, a situación de extrema carencia das poboacións, para apertar o estrangulamento e “crear o novo estado de escravitude”.
Esta é a realidade que non vemos e, que de forma moi habilidosa, os gobernos e as grandes corporacións, influencian os medios de comunicación audiovisuais, de que son donos directos ou a través de grandes pagamentos de publicidade insidiosa, manipulando as poboacións, para que estas, continúen perfectamente anestesiadas.
“ ZOMBIS” ELES NON,… EN “ ZOMBIS”, NOS TRANSFORMAN ELES.
Se el primero en comentar