O casino no que vivimos (IX)

Por Jose Vieira

Quen son os donos das empresas anónimas?

Esta pregunta, moitas veces, nos ten sido resposta, e naturalmente as persoas que colocan esta, son das máis variadas formacións académicas, con distinguida curiosidade, como non podía deixar de ser, revelando intereses moi diversos, sobre o que desexaban ver esclarecido.

Como todos sabemos, existen distinguidas formas de expresar, a través dunha forma xurídica, as asociacións de intereses, de promotores, en desenvolver unha determinada actividade mercantil (enténdase, industriais ou comercias, ou outras actividades, de índole diversa).

Como primeira idea, temos que ver e, por tanto, caracterizar quen son os posuidores dos medios de produción, con vista a fin de conseguir un determinado produto ou un posíbel servizo.

Claro que a primeira idea que nos xorde, é de que eses medios necesarios, están na posesión das persoas, no sentido físico das mesmas, e que se colocan de acordo, para proseguir un determinado obxectivo. Estamos perante dúas concepcións de teoría económica distinguidas e, a pesar de que, neste caso, están en consonancia, quere os capitalistas quere os marxistas.

Nós non estamos de acordo, e faremos unha incursión practica, para explicar a razón de non estarmos na mesma onda conceptual que aquelas dúas posicións, enriba referidas.

Recordemos que Marx, dicía que a propiedade se iría romper tal como a concibiamos e, que se iría ser substituída por outro tipo ou sexa a socializada. Estaba no correcto, no entanto, é necesario esclarecer, que non se socializou, como el prevía, pois a propiedade produtiva, non se socializou ao nivel de Estado, o que aconteceu e que se tornou corporativa.

Fagamos aquí unha paraxe, para precisar o termo e pronto proseguiremos sobre o tema que nos trae hoxe. Queremos definir dunha forma xeral o corporativismo, concepto que iremos utilizar desde xa á praza destas notas e, como tal, gustaríanos que fose tomado nota, co sentido o máis axustado posíbel.

Así, o “corporativismo, é un sistema de organización, ou até de pensamento económico/político, que considera que a comunidade (en que se encerra), como un organismo con base social orgánica (aquí é o punto esencial)coa distinción  funcional e con funcións sociais entre os individuos”. Cremos que a súa orixe latina, “corpus”, significa dunha forma moi suxestiva e simple que se trata de todo un corpo coerente e coeso. Isto é o corporativismo, que queremos que se reteña.

Aproveitamos o momento, para avanzar que o corporativismo, está moito intimamente relacionado co concepto sociolóxico, de funcionalismo estrutural. Estamos perante unha interacción social, que é común entre grupos de parentesco, non só familiares, como de clans, etnias e, como non, de intereses económicos/políticos.

Había países, que tiñan sistemas corporativos, utilizando unha forte acción estatal, para dirixir dunha maneira férrea, as corporacións permitidas, no seu corpo estrutural. Por exemplo o corporativismo de António Oliveira Salazar, en Portugal, durante a súa ditadura. No entanto, o corporativismo de Salazar, nada o case nada, ten a ver co corporativismo de hoxe.

Nos interesa, agora a progresión, máis no sentido das autorizacións de actuar, ou dito doutra maneira, de licenciar e regulamentar, organizacións e, en especial, as que se destinan ás áreas mercantís.

Seguiremos de cerca os estudos do profesor Paddy  Ireland, profesor de Dereito e Director de Investigación, da Universidade de  Bristol. Este profesor estuda, e é un expert de nivel mundial, sobre o tema das compañías (empresas, dunha forma moi xeral), sobre unha teoría de base corporativa.

Especialmente atraente é a súa afirmación, de que este corporativismo nas empresas, se podía definir como se se tratase dun “capitalismo sen os capitalistas”.

Pasemos a analizar as consecuencias deste salto de conceptual e, en especial, sobre o goberno corporativo.

Tamén falaremos, sobre este tema, coas bases doutros dous tratadistas, Henry Hansmann e Reiner  Kraakman. Sendo o primeiro profesor da Universidade de Yale e o segundo profesor da Universidade de Harvard. dous tratadistas, se fixan naquilo que se designa por blindaxe da entidade (en inglés, se designa de entity  shielding).   Isto quere dicir que mentres estas blindaxes, protexen os accionistas das débedas das corporacións, protexe as corporacións das débedas dos accionistas.

Supoñamos un acredor dun accionista, pode tomar as accións do accionista para se  resarcir dunha débeda, o que non poden é sacar unha parte da empresa para o pagamento desa débeda (queremos con isto dicir que non poden se apropiar de partes da empresa física).  Máis aínda, igualmente o accionista polo feito do ser, tampouco pode extraer unha parte da corporación.  Se o accionista necesita de diñeiro, vende as súas accións, e naturalmente entra para accionista o que comprou as accións.  Un vai e entra outro.

Esta é naturalmente unha distinción esencial entre as sociedades anónimas e as sociedades de persoas (xeneral partnership). Nestas non só hai a responsabilidade persoal, como até a solidaria, como sabemos.

Volvendo aos dous tratadistas, enriba referidos, Hansmann e Kraakman, non partillamos as súas ideas pois, estes continúan dicindo que os accionistas son os donos das corporacións. Basta que teñamos en conta, que un calquera accionista non ten a potestade de dispor dos bens da corporación de que é detén unha parte alícuota do seu capital social.  Non pode usar os seus activos, cambiar ou vendelos.  Unicamente teñen dereito aos ingresos provenientes da venda de activos pola corporación ou aos seus lucros proporcionades.

Así, parece nítido que, a quen pertence todos eses dereitos, non é a outra entidade que non sexa o propio suxeito corporativo.

Os accionistas nin sequera ten dereito, en caso de liquidación, aos posíbeis lucros provenientes do remanescente despois de pagadas as débedas da corporación. É a” propia corporación que é a demandante do residual”, sendo este remanescente distribuído de acordo cos xestores da corporación. Avanzando un pouco máis, é a corporación a dona dos seus activos, e esta é unha caraterística definidora de todas as corporacións.

Non podemos deixar de volver a dicir que tamén os accionistas non son responsábeis polas débedas da corporación, así como de todo o tipo de delitos, quere civís quere mercantís que nalgún momento poda ser cometidos pola corporación.

No entanto, imos máis alén, as corporacións non son soa “entidades de propiedade e contratos privados”,  máis aínda, a corporación no seu  legal núcleo, é quen soporta o real peso non só das súas accións, como da propiedade, dos contratos efectuados e como non podía deixar de ser, esta situación se debe ao consentimento legal do Estado.  Convén esclarecer que esta situación non pode ser replicada a través dun contrato privado e completamos, nin sequera por un calquera “trust” ou da propia lei común.

Así debemos clasificar, as corporacións, como entidades público/privado. Se trata de entes híbridos.

Se nos fixarmos nos consellos de administración, que xestionan as corporacións, como un dereito, e non son creados polos propios accionistas, sendo moitas veces a súa creación anterior ao arranque da corporación, sendo creados por escrituras de constitución, onde están determinadas as súas funcións. Podemos mesmo dicir, de acordo co moderno dereito mercantil, que son os consellos de administración que dan o arranque aos accionistas (isto quere dicir que son os consellos os que crean os accionistas).

Desde esta visión, os consellos de administración, traballan para obter os máximos rendementos para a corporación, por cima do ben estar dos traballadores, da comunidade e na maioría dos casos por cima das cuestións de medio ambiente.

Queremos recordar, que hoxe como é do coñecemento xeral, os administradores, das corporacións son unha clase a parte de todo o sistema,  se verifica como xa referimos en artigo anterior, se destinan enormes retribucións para si propios, utilizando os lucros da corporación, para  recomprar accións,  por forma a manter os accionistas, tranquilos e a non investir en capital  produtivo.

Desde este punto, queremos volver a dicir que a administración das corporacións depende do Estado, este tería a responsabilidade de dar todas as garantías aos seus electores, proporcionando unha autentica forma de xestión das corporacións, republicana, cousa que non acontece na maioría dos países.

O problema é que quen manda, ou sexa, os executivos dos Estados, están compostos ou de ex-administradores ou a demandantes a administradores de corporacións. Ese é o drama que nos conduce desde outra vía, ao camiño que estamos a percorrer, cada vez máis acelerado, que nos conduce ao obxectivo que é a financeirización da economía.

Se el primero en comentar

Dejar un Comentario

Tu dirección de correo no será publicada.




 

Este sitio usa Akismet para reducir el spam. Aprende cómo se procesan los datos de tus comentarios.