Por José Vieira
Non nos gustaba comezar dicindo que, no xeral, a poboación do Mundo se divide en ricos e pobres, no entanto, esta é unha evidencia irrefutábel.
Para a axudar a nosa dificultade de aceptar o que é unha realidade, se xunta o traxe desta ser unha constatación, aínda máis grave, esta é hereditaria.
Esta situación, nos leva a que dalgunha maneira, poidamos distinguir, que dun lado están cerca de 99%, da poboación, os chamados pobres, e do outro 1%, cognominados de ricos.
É por de máis evidente, que esta hiper simplificación, é simplemente utilizada para que os lectores podan verificar o flagrante contraste existente no Mundo actual. Falamos da “pandemia” desigualdade social (permítanos esta apropiación).
Estas reflexións, se poden colocar, como sendo o respigar dun contraste, de escritos distópicos que relatan as diferenzas de escalóns de intelixencia, desenvolvidos por autores, como Aldous Huxley, nun mundo feliz, por Michel Young, no triunfo da meritocracia e George Orwell en 1984.
Antes de avanzarmos, queremos precisar un pouco, o significado que atribuímos a palabra meritocracia.
Etimoloxicamente estas proveñen do latín, de meritum, que significa, ser acredor dunha recompensa que lle é debida e mereri, que se pode traducir por merecer, gañar. Por outro lado, cracia, que é o sufixo, ten a súa orixe no grego, kratos, que traducimos por poder, forza. En conxunto agora podemos sintetizar, que se aplica, sobre todo desde o final da década de 50 do século pasado, como unha forma de goberno, que se sustentaba, no mérito dos mellores.
Nestas obras distópicas, sempre aparece unha xerarquía, de sabor escalofriante pola dominación de seres uns sobre os outros, en virtude da súa intelixencia (esta é a razón de se chamaren distópicas).
Non podemos deixar pasar a noción de democracia, dunha forma sintética, como o goberno do pobo, para unha nova clasificación, dun goberno formado polos intelixentes. O sexa o tal goberno de meritocracia.
Non faltan quen os defendan, dunha forma radical, esta forma de goberno, en democracia (como sendo unha forma de evitar as incompetencias) pois, esta se oporía, ao clientelismo, e teoricamente ás clases sociais, de nacemento.
Respigamos, unha definición de goberno dos intelixentes, como constituído por “profesionais indistintamente, literatos ou científicos destinados administrar o coñecemento, reproducir novas elites e administrar o Estado así como as empresas” (a tradución é de nosa responsabilidade). O propio Instituto Nacional de Estatística de Francia, ten recoñecida este elitismo, ao crear unha clasificación, de encadramento social “…executivos e profesionais intelectuais superiores”. Estarían nesta clasificación, directores de recursos humanos, presidentes de cámaras (en España alcaides), notarios, periodistas, médicos, ciruxanos, xuíces, dentistas, avogados, etc.
Recordemos o que enriba referimos, que o mundo está, desde a moito, dividido dunha forma moi xeral, entre ricos e pobres e, como tal, os ricos poden enviar os seus fillos, para os mellores establecementos de ensino e, completar a súa formación, con máster e doutoramentos, cousa que non é posíbel a gran maioría da poboación.
Como non pode deixar de ser, por virtude desta selección, por vía dunha maior clasificación cualitativa, leva a que estes que se encontran mellor apertrechados técnica e cientificamente para o desempeño das máis variadas profesións, e que as van ocupar, cos vencementos de acordo coas súas formacións. Se trata de ocuparen os mellores e máis ben remunerados postos de traballo.
De novo, o ciclo se desenvolve, da mesma maneira, sendo os fillos destes cadros, os que volverán a ter as posibilidade de acceso a unha educación máis coidada, que frecuentarán as mellores universidades, que terán as mellores especializacións e, como tal, ocuparon os máis rentáveis postos, como os seus proxenitores. E así por diante.
Está conformada unha cadea de elementos, que por seu nacemento, seguiron unha certa liña ou arbore xenealóxica de especialistas. Está, por tanto, creada unha certa clase, e como tal hereditaria.
Ocuparán os lugares de dirección, tanto a nivel das institucións estatais, como nas empresas. E pronto lles sucederán os seus fillos.
O mesmo acontece en termos de políticos, raramente os lugares de gran importancia son desempeñados por elementos do grupo maioritario da poboación pois, serán chamados entre si, a “clase” dos formados a ocupar os lugares de goberno.
Estas situacións, foron alertadas, como dixemos, desde a década de 50, do século pasado, tendo os anos 60, sido denunciada, por filósofos e sociólogos, como Jean-Paul Sartre, Simone de Beauvoir, Pierre Bourdieu, etc.
Esta situación se desenvolveu un pouco por todo o Mundo, especialmente nos países do hemisferio norte.
Transcríbemos unha reflexión de Karl Kausty, xa o ano de 1892 en que dicía “ os que aspiran a un emprego público, deben esperar durante anos, antes de obter un posto inferior e mal pagado” (a tradución é de nosa responsabilidade), mentres os lugares da administración pública, ben remunerados e de direccións, eran entregadas aos señores da tal xerarquía de elites, continuando a saga, de onde procedían.
Esta realidade non se ten alterado pois, podemos ver pór as inscricións nas máis representativas universidades de referencia, só son accesíbeis aos máis ricos, pois as matrículas son tan altas, que o acceso as capas da maioría da poboación, se tornan imposíbeis de soportar.
Como exemplo, damos os valores de inscrición en cinco das máis prestixiosas universidades do Mundo, Harvard, Yale, Princeton, Stanford y MIT de Massachusetts, a súas taxas oscilan anualmente entre 40.000 e 70.000 dólares o ano de 2019. Podemos comparar, que o salario medio nos Estados Unidos da América é de 63.700 dólares. Se caída claro non?
Será que isto, significa igualdade?
Ou polo contrario, isto indica unha desigualdade cada vez máis acentuada?
Imos referir que Young, prognosticaba en 1957, no seu libro “O triunfo da meritocracia”, que está atinxiría o seu pico máis alto, nas primeiras décadas, do século XXI. Que fantástica previsión.
Igualmente, o gran economista, John Kenneth Galbraith, dicía no seu libro “O novo Estado industrial”, que esa “intelligentsia”, estaba destinada a coordinar e a controlar, planificando os circuítos económicos, en forma tentacular, isto é, a súa descrición de “tecnoestruturas”.
Volvamos a conexión entre esta intelligentsia e os partidos políticos, e segundo estudos desenvolvidos, os dirixentes políticos de seis dos países comunitarios europeos, como a Francia, a Inglaterra, a Alemaña, os Países Baixos ,a Bélxica, a Dinamarca, independentemente dos partidos que representaban, todos eles posuían formación universitaria, ocupando todas institucións, parlamentarias, grupos de presión e cadros superiores de todos os partidos.
Isto non é máis do que a perpetuación dun “autentico exército”, da intelligentsia a dominar a democracia.
Será o mérito unha estafa?
Esta é unha pregunta, posta por moitos sociólogos, investigadores e profesores de dereito, por exemplo, Daniel Markovits, no seu libro “The Meritocracy Trap” (Penguin Press, Nova Yorque).
Esta situación, se ten vindo a tornar notoria, e por exemplo, as clases populares, ten abandonado o liderado a estes, os chamados intelectuais prósperos, en partidos, que eran considerados de esquerda (véxase Thomas Piketty, especialmente no seu libro “Capital e Ideoloxía” eThomas Frank).
A reacción tense vindo a ver, cos votos populares, como reacción contra estas elites, entregando o seu voto à dereita, mentres a intelligentsia, continúa a votar à esquerda.
Véxase os ascensos dos partidos de extrema dereita por toda a Europa, e igualmente nos Estados Unidos da América, con Trump. A contradición se pode ver, pois na América do Norte, en 2016, os americanos máis ricos votaron aos Demócratas, que pasa por ser o partido das esquerdas americanas.
Se el primero en comentar