Por Jose Vieira
Falemos un pouco do movemento de liberación de Cabo Verde pois, este tivo unhas características, tal vez únicas entre os distinguidos movementos dos diversos territorios coloniais portugueses.
Este movemento, hai sido común ás dúas colonias, ou sexa, se desenvolveu, cos mesmos iniciadores e dirixentes chaves, aínda que con accións completamente distinguidas, pois, ambos os territorios eran completamente distintos.
Cabo Verde é un conxunto de illas, agrupadas en dous núcleos, mentres que a Guinea Bissau, era un territorio moi plano, e cuberto dunha espesa e difícil bosque, cunha gran rede de vías fluviais, así como un conxunto de illas nos estuarios dos respectivos ríos. En Cabo Verde o control era fácil para o exército portugués, non había escapatoria e era visíbel desde o ar calquera movemento. Estaba controlada por natureza.
No entanto, este arquipélago tiña unha poboación moi máis escolarizada que a Guinea, e mesmo que as outras colonias portuguesas africanas. Tamén ocorría que había moitos emigrantes caboverdianos espallados polo mundo, que se foron informando das descolonizacións doutros territorios, explotados por outros países, transmitían eses ventos de liberdade, a través das súas ideas e experiencias no exterior, sempre e cando visitaban a súa terra de orixe. Por esa razón, se foi formado en Cabo Verde, unha certa escola doutrinaria, de dirixentes, con vista a autodeterminación dos dous territorios veciños.
Entón, se fundou o día 19 de setembro de 1956, o Partido Africano de Independencia de Guinea e Cabo Verde, máis coñecido como PAIGC. Na fundación do partido, o día 19 de setembro, que na altura se se chamou PAI, o que significaba Partido Africano da Independencia, só estiveron presentes, Amílcar Cabral, Aristides Pereira, Luís Cabral, Fernando Fortes, Júlio Almeida e Elisée Turpin. A razón de tan pouca asistencia ao acto fundacional, só seis intervenientes, se debe a que outros membros estaren en escondidos, debido ás persecucións da policía política portuguesa (PIDE- Vixía Internacional de Defensa do Estado). Este movemento, foi fundado, nun primeiro piso da casa onde vivían Aristides Pereira e Fernando Fortes no Barrio de Tchada próximo ao hospital Nacional de referencia da cidade de Bissau. Os estatutos, foron integralmente feitos e propostos por Amílcar Cabral, sendo aprobados nunha cesión que durou unha hora aproximadamente.
A creación ideolóxica, se debe inicialmente á gran figura de intelectual que foi Amílcar Cabral. Con este seguiron homes como Aristides Pereira, o futuro primeiro presidente da República de Cabo Verde, Rafael Barbosa, un mestre da propaganda na sombra e un dos principais homes da oposición a Portugal, desde o inicio dos anos 40 do século pasado, e sempre comprometido co territorio da Guinea, o irmán de Amílcar Cabral, Luís Cabral e futuro primeiro Presidente de Guinea Bissau independente, Abílio Duarte, Fernando Fortes, João Rosa, Inácio Semedo, Vitor Robalo, Júlio de Almeida, João Vaz e Domingos Cristóvão Gomes Lopes. Algúns destes políticos se foron formando nas células do Partido Comunista Portugués.
Amílcar Cabral, nacera na Guinea Bissau, a 12 de setembro de 1924, tendo vindo estudar en Portugal, onde se licenciou como enxeñeiro agrónomo, na Universidade de Lisboa. Foi asasinado en Conacri, o día 23 de xaneiro de 1973, por unha acción da policía política portuguesa (PIDE), executada por Inocêncio Kani.
Amílcar Cabral, non só un grande intelectual, tamén foi un gran organizador do partido e sobre todo un doutrinador das guerrillas na Guinea. Preconizou sempre a organización nos dous territorios, a partir dunhas estruturas en forma piramidal pero, con base en células perfectamente separadas entre si, e sen contactos a non ser pola través da estrutura, para o efecto creada.
Dada a gran actividade desenvolvida polas respectivas células, pouco tempo despois, a sede tivo que ser trasladada ao país veciño Guinea Conacry, para que non fosen desmanteladas polos servizos da policía política portuguesa. Sobre todo, no territorio insular de Cabo Verde, onde era máis fácil o control do exército portugués.
É así, que este partido PAIGC, desde a súa fundación na Guinea con membros caboverdianos e guineanos, encargouse da dinamización da independencia das dúas colonias a que eles chamaban irmás.
António Mascarenhas Monteiro, que foi o presidente do Supremo Tribunal, durante cerca de 10 anos, foi elixido Presidente nas primeiras eleccións libres e multipartidárias o ano de 1990. Unha das súas primeiras medidas foi abrir o espazo caboverdiano á economía de mercado, a través dunha gran campaña de privatizacións, desmontando a economía planificada.
Este pequeno paraíso subtropical, tivo sempre unha balanza de pagamentos deficitaria, e no seu orzamento nacional, a axuda exterior, representa cerca de 47% e as remesas dos emigrantes rolda os cerca de 15%, dos ingresos. Posúe unha taxa de desemprego de dous díxitos, ou sexa, do 25%. Chegou a haber aproximadamente cerca de 12.000 funcionarios administrativos. No entanto, coa entrada para primeiro ministro Carlos Veiga, e as súas transformacións levou o país a decididamente entrar nunha fase distinguida e de mellor aproveitamento, dos recursos, estando decididamente a saír de deriva en que se tiña afundido.
En 1997, o Banco de Desenvolvemento Africano, concedeu un préstamo de 4,9 millóns de dólares USA. Ten un acordo de cooperación coa China e outro de asistencia na saúde e benestar co goberno de Angola.
Posteriormente o ministro da Economía e Finanzas, João Pito Serra, estabeleceu un protocolo co Fondo Monetario Internacional, en 2004, para a cal se comprometeu a tomar as medidas que estes impuxeron, para dar apoio ao país, especialmente nas áreas das pescas, da enerxía, da auga, das comunicacións e navegación, proceso que está en este momento en curso, con bastante éxito.
Cabo Verde como xa referimos sempre tivo un alto grao de escolarización e como tal, tamén posúe as súas universidades, que se designan como Universidade de Cabo Verde. Esta resultou da fusión de varios institutos a saber:
ISE – Instituto Superior de Educación, localizado na cidade da Praia, capital do país
ISECMAR – Instituto Superior de Ciencias e Enxeñarías do Mar, localizado na cidade do Mindelo
INIDA – Instituto Nacional de Investigación e Desenvolvemento agrario, situado en San Jorge dos Órganos.
A fusión destes institutos deu orixe a Universidade Pública de Cabo Verde.
No entanto, esta Universidade Pública de Cabo Verde, se xuntaron máis outras dos, unha situada da cidade do Mindelo e as outras dos na capital, na Praia capital.
A poboación estudantil universitaria, é de 2000 alumnos, en 2018 para unha poboación total residente no arquipélago de cerca de 500.000 habitantes.
A vida intelectual deste arquipélago, sempre foi moi intensa, centrándose as súas actividades na cidade do Mindelo en especial. Este país, é fértil en poetas, e romancistas, de entre os primeiros, destacamos Eugénio Tavares, B. Leza, Arménio Vieira, Baltasar Lopes da Silva, Carlos Batista. Entre os segundos, Germano de Almeida, Henrique Teixeira de Sousa, Arnaldo Carlos de Vasconcelos, Dulce Almada Duarte, Manuel Veiga, Daniel Filipe, entre moitos outros.
Unha das illas, a de San Vicente, posúe a característica de ter un interior completamente desértico, no entanto, quen fala de San Vicente, se refire case sempre ao Mindelo. Esta cidade, que é a segunda en poboación de Cabo Verde, é o centro cultural do país. Esta cidade ten unha poboación de cerca de 70.000 habitantes e toda a illa máis 10.000.
Esta cidade e seu entorno son famosos, polas facilidades de práctica de Kite- Surf, de excelentes praias, da práctica de trekking e sobre todo por ser a patria dunha exuberante música, famosa en todo o mundo, as chamadas mornas de Cabo Verde.
Este tipo de música, foi difundido por todo o mundo, a través de voces como de B. Leza coñecido por Beleza, ou sexa a contracción do seu nome, Bono, estes dous viviron en Lisboa e sobre todo Cesária Évora. Esta era famosa, non soa, por súa excelente voz, sendo por iso sido unha autentica embaixadora da música de “soidade” (dor interior) transmitida a través das cancións caboverdianas chamadas mornas. Esta cantante viviu varios anos en París e tiña a particularidade de actuar sempre descalza, en homenaxe aos seus concidadáns, pola súa pobreza.
Actualmente aqueles músicos deixaron unha autentica escola musical, onde resaltamos: Mayra Andrade, Tito París, Sara Tavares, Maria de Barros, Lura e moitos outros. É moi habitual, nas noites do Mindelo, se deparar con concertos ao vivo, con actuacións destes e doutros artistas.
Estes artistas, teñen sido un dos principais vehículos de divulgación do arquipélago polo mundo, tendo a súas praias e condicións climáticas atraído os inversores estranxeiros da área da hostalaría, con instalacións de gran calidade e a pesar de todo con prezos bastante competitivos.
Se el primero en comentar