Vacinas e intencións

Por Jose Vieira

Parece que o século vinte e un está cheo de sorpresas e, como estamos a verificar, non parece que sexan moi agradábeis, a maioría delas. Parece que tamén están repartidas de forma moi diversa e, a nós, non tocou realmente o mellor das novidades. Fomos regalados no inicio de 2020, común unha crise económica, no horizonte próximo e, como non, suficiente fose, cunha pandemia, que xa transitaba, desde o mes de decembro na China.

Para esta última, infelizmente, non contabamos nin con medios para a combater, nin cos coñecementos mínimos do virus e, moi menos, coas vacinas para lle facer fronte. Fomos collidos, senón de sorpresa, pór o menos, non preparados para esta situación.

Estabamos xa familiarizados, para outras epidemias, coa utilización preventiva de vacinas, que ou erradicaban a posibilidade de infección ou pór o menos, as tornaban máis soportabades e menos nefastas. Isto quere dicir, que as situacións de pánico e de paraxe da actividade humana, era practicamente inevitábeis.

A función de calquera vacina, é naturalmente conseguir aquilo a que chamamos a “inmunidade colectiva”. Segundo os especialistas, isto requere que a taxa de infección RO, baixe para un nivel inferior a 1, e como tal a respectiva pandemia, desapareza (cada vacina en principio foi estudada para un determinado tipo de pandemia).

Queremos recordar, que inmediatamente ou case, varios laboratorios, se apuntaron a investigación (de preferencia á produción de vacinas), pois, o seu cheiro económico, lles permitía ver un grandísimo negocio, nun mercado que até agora, o das vacinas, non era atractivo comercialmente.

Recordemos, que historicamente, foi vacinado o primeiro ser humano, a unhas dúas semanas, coa vacina deseñada, especificamente para este covid-19, para alén dos voluntarios, da fase de experimentación, na Inglaterra. A beneficiada, foi unha cidadá de 90 anos e, tras o ser inoculada, se mostraba moi satisfeita pois, segundo ela, sería posíbel pasar máis tempo, coa súa familia, despois deste longo e rigoroso confinamento a que fora suxeita. Se quedará para a historia, chamábase Margaret Keenan e deberá recibir a segunda doses dentro de 21 días. Será sempre recordada como a primeira persoa que recibiu unha vacina, desenvolvida en tempo marca, para unha pandemia inesperada, o século XXI.

Despois deste chiste, pasada en Coventry, como dixemos na Inglaterra, convén que nos centremos en que entre outras dificultades, estamos nun Mundo complexo e, que para o simplificar, o imos dividir en países ricos e en menos ricos.

Así, para eliminar a pandemia nos países ditos ricos, estimamos a necesidade de vacinar uns mil millóns de cidadáns. Imos partir dunha outra simplificación, que é a de se poder conseguir unha “inmunidade colectiva” de 50 % desa poboación.

Facendo as contas, de modo simple, necesitariamos dunhas 1.200 millóns de inoculacións, se cada inmunidade se obtén con dúas doses. Isto quere dicir, que estamos a partir dunha taxa de 80/90 % de eficacia. É evidente que canto máis baixa for a eficiencia, máis doses de vacinas serían precisas.

Se agora pasásemos para os países menos ricos, as doses necesarias, facilmente atinxirían os 6.000 millóns de unidades.

Agora fagamos outro exercicio, se isto é un éxito, por esta simple regra, só para os países ricos, e xa para o próximo ano e, en cada seguinte, se repetiría a situación e, serían necesarios unha produción de 1.000 millóns de vacinas anualmente como reforzo, no caso de se teren producido unhas seis vacinas distinguidas e, eficaces.

Este espectro, tamén ten fecha de caducidade, dado que até xuño/xullo de 2021, saberemos con algunha certeza, cales as vacinas efectivas e as que o non son. De aí que as farmacéuticas terían que axustar os seus planos de produción.

Este é un desafío de que vai moito ben as grandes compañías farmacéuticas produtoras deste tipo de produtos sanitarios. Basta recordar, a subida de cotizacións das súas accións, nas bolsas de valores de todo o Mundo.

No entanto, xorde outro problema, con respecto á eficacia en termos de tempo de inmunidade, póndose unha pregunta:

Canto tempo durará a inmunidade?

Este é un problema de crucial importancia, e realmente, non está debidamente esclarecido pois, conforme recentemente podemos ver nunha en entrevista ao virólogo Luis  Enjuanes, do  CSIC, as vacinas que aí veñen, por exemplo non son  esterilizadoras e, parece que aínda que tardía, a elaborada sobre a dirección deste investigador, pode ser bastante mellor que as que nos ofrecen de momento.

 No entanto, é necesario que nos vacinemos coas que nos coloquen á disposición, pois, os riscos do non facer serán ou poderán ser  terroríficos.

Non podemos esquecer, que propoñen unha eficiencia entre os 85 e os 95 %, conforme as compañías farmacéuticas.

Senón vexamos: coa vacina da gripe normal e corrente, as  inmunidades, non superan normalmente os 50/60% e, o peor é que, non é un produto especialmente interesante, en termos de  rendabilidade para as empresas produtoras. Nas vacinas da gripe, todo o proceso, se fixo con investigacións moi máis desenvolvidas polos propios laboratorios industriais, e de aí, non ser tan atractivo o negocio, dada a má relación custo/prezo de comercialización.  

Entón porque a busca da vacina para a  Covid-19 foi tan  motivadora?

Basta recordar, que as investigacións dos procedementos para a concreción das vacinas, foron conseguidas por institucións pagadas cos cartos públicos, e aproveitadas pór as distinguidas farmacéuticas.

Desta forma, como enriba indicamos, foron desenvolvidas, polas empresas produtoras, de maneira totalmente distintas e, sen calquera risco económico, o que non acontece con outras vacinas, como por exemplo, as da gripe,  pero con estas, para o  Covid–19, as farmacéuticas, descubriron rigorosamente un novo tipo de negocio, que podemos considerar, redondo.

Xa isto, era un certo  regalo dos deuses e, no entanto, os países, na súa maioría, garantiron, a compra de millóns de vacinas a cada un dos laboratorios que entraron na carreira. E máis, garantindo a compra, estaban conseguidas as condicións económicas, desde inicio, así como os medios financeiros para traballaren como o diñeiro dos cidadáns por anticipo.

Como dixemos, un negocio redondo sen calquera risco, ou sexa, sen as restricións que tanto os  capitalistas acostuman arborar como bandeira, ao xustificaren os seus beneficios, o risco do negocio.

No entanto, moitos problemas teñen que ser solucionados durante os procesos posteriores a concreción dos distinguidos tipos de vacinas. Imos enumerar, algúns só a xeito dunha toma de consciencia.

Para alén de ser a investigación pagada co diñeiro da poboación e por adiantado, como xa referimos, o primeiro gran problema é a de a eficacia garantida ou non, de cada tipo de vacina.

Este é un problema maior, pois, como sabemos, dada a presión posta polos países, por un lado, e por outro a competición entre os fabricantes pois, “cabalo que vai por diante gaña dúas veces” e, se están realmente ben desenvolvidos, todos os  itens necesarios, para a nosa  seguridade. Debemos con esta advertencia, dicir, que está en risco a propia saúde dos cidadáns, dato o coñecemento talvez, pouco seguro, sobre efectos secundarios a medio e largo prazo. No entanto, é un risco que hai que correr pois, a velocidade de propagación da pandemia cos seus resultados  desastrosos, teñen  demostrado efectos  funestos no Mundo en que vivimos e que non podemos continuar a asumir.

Outro problema que queremos expor e, que resulta da máxima importancia, son os criterios de prioridades no exercicio de vacinación, pois, entre outras cuestións se levanta o problema das  vulnerabilidades a par de moitos outros. Deixamos unha cuestión, para reflexión:  vacinar un individuo maior de 80 anos en seu perfecto estado de saúde mental e físico ou un de 20 anos en igualdade de  circunstancias de saúde?  

O que é a  vulnerabilidade e quen o é?

Outro gran problema, é canto á distribución de pór o menos, da vacina que xa chegou ao Reino Unido, producida pola  Pfizer- BioNtech, dado que para se manter os seus principios activos, terá que ser transportada a temperaturas de -70 graos  centígrados (o que quere dicir 70 graos negativos). Como sabemos esta é unha forte restrición, dado que a maioría dos locais onde se acostuma, aplicar vacinas, non ten aparellos de conservación, que permitan atinxir esas temperaturas negativas.

E as cousas non se fican por aquí, pois un moito breve estudo de perspectivas  econométricas, baseadas en enquisas, feitas na América do Norte, entre 30 e 50%, dos inquiridos, non se mostran dispostos a se vacinaren. Máis, entre o persoal de enfermería, tamén nese país, cerca de 30% das enfermeiras, non pretenden  vacinarse.

Outro problema que ten sido pasado por alto, na maioría dos textos sobre as vacinas, é o problema ambiental. Non debemos ignorar pois, que a medida que os humanos se contaminan, tamén  infectan os animais e, como tal estamos perante un círculo  vicioso. Recordemos o caso da Dinamarca, en que o goberno  danes tivo que obrigar a sacrificar cerca de 15.000 millóns de animais, pequenos visóns pois, estes se tiñan contaminado co  covid-19, e que este pronto se  mutou.

Non debemos descartar que as  secuencias de pandemias, se teñen vindo a incrementar pois, estamos a destruír o medio ambiente, e a acelerar a contaminación entre os animais non humanos e os humanos (destrución dos bosques, contaminación de gases de efecto “invernadoiro”, contaminación dos mares e augas doces por plásticos  pesticidas e todo o máis. Esta destrución, acelerará desde xa, unha próxima pandemia, isto é, algo que temos desde xa por certo (os tempos entre pandemias, se van acurtando).

 O home é responsábel pola súa destrución global.

Agora queremos pór a cuestión, de se podemos ser ou non obrigados a en os  vacinar.

Esta, é unha cuestión recorrente, da existencia dunha pandemia que xa no limiar do ano de 2021, en vez de se mostrar en regresión nítida, non mostra sinais, nin de parar ou mesmo de diminuír. Vemos que os hospitais, no noso hemisferio, continúan sobre tensión e, como non, a actividade económica non para de nos dar sinais cada vez menos animadores.

Queremos resaltar, que as situacións se tornan cada vez máis graves, no mundo dos traballadores menos ben pagados, en que os seus salarios ou diminúen dunha forma  drástica ou até desapareceron totalmente. E infelizmente os datos  econométricos son moitísimos pesimistas.

Xa nos profesionais máis ben pagados, dada a posibilidade do traballo diferido, non aparece esta  tendencia tan pronta, o que xa se nota, é unha xornada laboral en diferido (desde a casa de cada un), moi máis larga, ou sexa, unha  escravización á distancia, pois, o salario é o mesmo, no entanto, o número de horas traballado é moi maior. 

Somos adeptos da vacinación, no entanto, esta cuestión non é  pacifica, nin en termos  vulgares, nin tan pouco, nos legais.

É necesario máis e mellor información fiábel!

Así, unha  obrigatoriedade de vacinación,  entronca con resistencias de orde individuais, por parte dalgunhas persoas, mais non debemos esquecer, tamén a súa razón,  ademáis de non estaren ben determinadas, as consecuencias  colaterais, a medio e a largo prazo, conforme xa referimos, da súa aplicación, no entanto, é un deber consigo propio e co próximo a vacinación, pois, non podemos deixar de pensar que vivimos en comunidade e, teremos que estar seguros, de non sermos  contaxiados e, ao mesmo tempo, de non o facermos ás persoas con quen privamos, o noso día a día.

Ten aparecido, nas noticias de boca a boca, que “quen non estiver vacinada, as entidades patronais, poden determinar como xusta cousa de espido os seus traballadores nesas  circunstancias”, queremos alertar que non será legal, pois, é un dereito previsto na Constitución Española de só o propio poder decidir sobre si propio. Esta garantía está expresa a través do artigo 15 da citada Constitución.

Mesmo, existen diversas resolucións do Supremo Tribunal Constitucional que amparan os dereitos a decidir de cada cidadán. Conforme moi brillantemente  expón nun seu artigo moi recente o Maxistrado Carlos Hugo Preciado Domènech, do Tribunal Supremo de Cataluña e profesor asociado da Universidade  Rovira  i  Vergili (de 6/12/20)(1).

De acordo co que fica dito, debemos realmente nos protexer da infección por  Covid-19, por respecto á nosa vida e á sociedade en que vivimos. No entanto, tamén alertamos, que pode haber algunhas resistencias, por parte dalgunhas persoas, por non veren debidamente  aclarados os efectos consecuentes a medio e a largo prazo, das vacinas. 

Finalmente, tamén queremos deixar expresado, que tal procedemento, non pode ser obxecto de sancións por parte das entidades  patronais, sobre os traballadores que optaren por esa vía. O que deberá ser é efectuada unha campaña de esclarecemento nacional,  onde se esclarezan os puntos menos claros, se dea as garantías de eficacia e de  seguridade das vacinas.

Até que as augas, volvan ao seu leito, moita auga terá que pasar por debaixo das pontes.