Poetas do Pobo

O pracer tamén está nas artes, nas letras, na música, na lectura, no cine e no teatro, na danza, etc. Os museos son os espazos onde podemos atoparnos coa “cerna” da que procedemos, do “berce” que nos abanou.

Por Telmo Comesaña

Habelas hailas… como as meigas, só que estas e estes existen, e pouco a pouco van tecendo a súa obra, en silencio e en moitos casos sin atreverse a falar dela.

O relato ven a conto ó contemplar o baixo nivel de cultura no espazo no que vivimos, e que só nos decatamos cando nos mergullamos nos actos “lúdicos” organizados para levar á sociedade á perder a propia identidade; tela controlada baixo un pensamento único, no que a diversidade queda anulada.

Hai só uns días, sin pensar onde me metía, coincidín -xunto con dous amigos aos que lle levo máis de corenta anos- nunha celebración de algo que non me quedou moi claro. O ambiente era animado e todos –homes e mulleres, parellas, algunhas con nenos- foron saudándome e ían presentándose, eu non os coñecía. Levei unha sorpresa; a min coñecíanme todos. Cousa dos anos! O mesmiño que me pasaba a min cando era mozo.

O encontro era na casa dun dos meus compañeiros. E como acontece nesta terra case nada se fai sin comer e beber: empanada, churrasco e chourizos, uns pementiños de Padrón, (uns picaban e outros non). E todo regado cun bo Mencía. O café e as augardentes: branca, herbas e licor café estiveron presentes enriba da mesa e, abofé que se consumiron con fartura. Suliñar que o produto era todo colleita da casa.

Os pícaros que viñan cos pais xa debían coñecer a casa, porque empezaron a enredar de contado, -indo dun a outro lado, saían por unha porta e entraban por outra- como na casa de cada quen. Ó tempo que ía asando a costela de porco e os chourizos, os demais faciamos as loubanzas ó viño e a empanada. Nin que dicir ten, que os cativos arremuiñáronse ó redor da mesa disposta para eles; votaron man de cadansúa banqueta; calaron como petos e adicáronse á empanada. E logo uns e outros á dar conta do asado e dos pementos que fritiron ao tempo.

A conversa baixou de ton. Ben se miraba que ao ir rematando a tarde os estómagos pedían ter que roer.

O ton subiu cando xa iamos cumpridos e o viño facía mover a lingua, -nalgúns casos mais da conta-, pero xa se sabe que é así.

A desordenada leria deu en falar de todo un pouco, e, nada de proveito. O fútbol foi o que ocupou o mais da ruidosa faladoiro: un deles foi considerado un pouco raro, porque só quería saber do Celta, do Celta B , do Rápido de Bouzas e do Coruxo; dixo que estaba farto de todos, e pola contra os demais… Uf, quedei pampo co que sabe a xente: equipos de todo o mundo, xogadores brancos, negros e amarelos, con nomes que non sabemos pronunciar pero sabemos si teñen algunha eiva ou son perfectos; e dos adestradores non se diga!; os árbitros todos uns mantas que sempre nos amolan, e aínda que lles asubíes ou lles chames f… de p… -e o mesmo, a eles tanto lles ten-. Para aburrir. Unha muller deulle un xiro o tema e sacou a relucir as festas parroquiais, e o ben que se pasa nelas, porque vaias a onde vaias sempre tes fartura, non tes que levar nada da casa, como pasaba noutrora; cos licores ia saindo a camaradería, e unha das mulleres invitoume a que dixera algo, que levaba todo o tempo calado.

Eu non tiña ganas de dicir ren, observar aquela representación da sociedade chegábame. Que ía dicir eu si non me interesa o fútbol, nin as festas ruidosas, con masas de xente, onde as veces non falta algún oportunista que aproveita para votar o seu -“gracioso discurso”-, na procura do “voto” cando chegue o momento.

Reaccionei e comprometinme a contarlles un conto, -aínda que fora moi malo íanse rir-, porque o ambiente era algareiro e facerme falar a mi, un reto para a señora.

Hai un tempo non moi lonxano, unha parella -home e muller- que levaban moitos anos vivindo. Moitos anos de amor e complicidade. Non tiveran fillos, mais seguían enguedellados como uns adolescentes. Pero vaites, que un día o home enfermou e púxose a morrer; a compañeira estaba sempre ao seu carón, compartindo aquela triste agonía. Xa sin folgos, acabándoselle o alento o home díxolle: María vou morrer… -bueno home bueno, mira co que saíches agora; o médico dixo que te ías repor, así que non te anguries. O home volveu falara: -María, como vou morrer quería que me dixeras si sempre me fuches fiel, si non houbo na túa vida outro home, aínda que só fora unha vez… María calou, e de súpeto dixo: -e si non morres…?

O conto tivo o efecto desexado e seguiu o tema do divertimento: carreiras, disfraces, actividades de lecer sin máis sentido que a perda de tempo para non pensar, nin en nos mesmos, nin nos dereitos e deberes que como cidadáns nos competen, nin do futuro dos fillos nunha sociedade sin compromiso.

Fun entrando na conversa cando o balburdio foi amainando e falei poñendo énfase na cultura. A cultura non é so diversión, tamén é responsabilidade, aprendizaxe, colaboración, que axude a facer cidadás e cidadáns libres.

O pracer tamén está nas artes, nas letras, na música, na lectura, no cine e no teatro, na danza, etc. Os museos son os espazos onde podemos atoparnos coa “cerna” da que procedemos, do “berce” que nos abanou.

Nos museos tamén atopas, –si é contemporáneo- cousas que te fan pensar, que te obrigan a poñerte no lugar do autor. O fácil, distrae; o pensar compromete, afortala a personalidade, fainos madurar. Ir detrás de alguén por que fala ben, ou é guapa, ou porque ao seu carón pódese medrar na vida, é unha escravitude.

Deixouse de rir e escoitáronme, (coido que máis por respecto que por convencemento). Comenteilles, logo, que non oín falar de literatura, nin de poesía. –Algún de vos fai versos, preguntei. A resposta foi mover a cabeza dun a outro lado.

Como a conversa se puxera un tanto seria, animeinos a que falaran eles e elas.

Como os picariños seguían coa súa lideira, aproveitei para comentar que, con tanto barullo de divertimento, non tiñamos tempo nin espazo para os “poetas do pobo”, (así lle chamo eu a mulleres e homes que teñen azos para facer un verso, por unhas poucas palabras que enxergas, ou polo condutor do autobús que te leva ou pola luz do día….

Eu teño o pracer de escoitalos tódolos anos no acto de Memoria na Illa de San Simón, Illa da Memoria.

Humildemente piden un espazo para recitar a súa poesía, adicada aos que sufriron prisión, fame, tortura e norte.

Alí diante de 500 persoas, con moita emoción, Carmeliña, Chapela e Monse Copa, foron moi aplaudidos, porque a súa poesía falaba de sentimentos.

Tomamos a última de licor café, démonos bicos e apertas e, cadaquén foise ao seu “niño”.

Só quedou Xián, que aínda enriba tivo que recoller a desfeita. Cónstame que foi feliz.

Ao día seguinte falamos do encontro e pregunteille para que me meteu alí.

-Para que falaras, para que dixeras o que dixeches; a ti escoitáronte, pero si o digo eu, non me fan puñeteiro caso.