Os 150 anos da Comuna de París

Por Jose Vieira

É unha efeméride que de que todos nós debíamos sentir orgullosos, sexa de que cadrante político ou do país que sexa.

ERAN OS VENTOS DE PRIMAVERA DO POBO ANÓNIMO

Este movemento, Comuna de París, chamado de insurrecional, xorde o día 18 de marzo de 1871, para ser sufocada polas desapiadados armas de Louis-Adolphe Thiers, futuro presidente da terceira República francesa (que se estendeu entre 1870 e 1940), o día 28 de maio de 1871. Este durante a duración da Comuna de París, se refuxiou, así como os funcionarios e exército en Versalles.

Como vemos, esta só durou escasos 72 días.

A palabra Comuna, vén do termo francés, “commune”, que significa “municipio” en portugués, en galego consello, e “ayuntamiento” en castelán.

Faremos un recorrido por este importante es esencial éxito, que realmente podía ter cambiado dunha forma extraordinariamente beneficiosa a vida de toda a xente, á face do planeta Terra.

Comezaremos este recorrido, por intentar dar a nosa explicación, porque este éxito pasa en París e como tal en Francia.

Tamén non queremos nos adentar máis neste fascinante éxito, sen dicirmos que o obxectivo da Comuna de París era, con toda a vitalidade e ilusión dos seus promotores, traer ao presente unha auténtica democracia.

Este seu obxectivo, tiña como base a soberanía popular, punto de partida dos revolucionarios e, como tal, implicaba a participación do maior número de cidadáns posíbeis, dada a imposibilidade material de todos realmente participaren. Esta unha gran diferenza sobre as chamadas democracias representativas (que son as máscaras da democracia participativa).

A xénese próxima da Comuna de París, comeza coa derrota de Napoleón III, que fora derrotado en Sedan e aprisionado, o día 4 de setembro de 1870. No entanto París, só se rendería un ano despois en xaneiro, despois de ser sitiada durante catro meses.

O gran señor era agora Otto van Bismarck. Logo se celebraron eleccións, que nomearon a Louis-Adolphe Thiers como primeiro xefe do executivo, apoiado polos partidos próximos aos monárquicos (que apoiaban a restauración da monarquía dos Orleans).

No entanto en París non pasaron as cousas como no resto do país, e o pobo parisino se levantou en contra, obrigando o novo xefe de estado a se refuxiar en Versalles co exército.

Despois da derrota da Francia polos prusianos, se realizaron eleccións en 8 de febreiro, cuxo obxectivo era substituír o Goberno de Defensa Nacional. Nesas eleccións, a Asemblea Nacional foi conquistada por unha maioría monárquica, que se podía dicir dividida entre orleanistas e lexitimistas, pronto seguida polos republicanos conservadores.

Todos o que querían era facer un tratado de paz coa Prusia. No entanto, en París as cousas non pasaron do mesmo modo que no resto da Francia. Aí o voto foi maioritariamente republicano, onde destacaban personalidades á cabeza das listas como: Victor Hugo, Louis Blanc, León Gambetta e Giuseppe Garibaldi (1).

Así en 26 de marzo, os amotinados na Cidade da Luz, tendo previamente celebrado eleccións, que gañaron por maioría absoluta, na cidade de París, con 190.000 votos a favor e, 40.000 en contra o que lexitimou a creación da Comuna de París.

Se constituíu entón unha asemblea de 85 membros, dos cales volveron a aprobar a revolta con 70 votos en 85 posíbeis. Convén indicar que os 15 votos que votaron en contra eran dos chamados “partín de maires”, que significa antigos presidentes de municipios (presidentes de cámara ou en España alcaides), estes 15, por tanto, eran considerados os moderados, da asemblea.

Estes apoiantes da Comuna (esta é realmente unha certa Revolución, sobre todos os aspectos, dado que o que se estaba a pasar, era un corte radical co pasado e como tal, significa e xustifica a denominación dunha certa revolución), foron moitos e de variados sectores e ideas, o que naturalmente a enriqueceu. Podemos salientar entre moitos outros; Jules Miot, Felix Pyat, Charles Delescluze, Auguste Blanqui, Pierre- Joseph Proudhon, etc. Nin todos estaban de acordo con todo, pero era unha amalgama enriquecedora. Non debemos deixar de referir, que as mulleres, que aínda non conquistaran o dereito de voto, tiveron unha forte presenza activa en todo o percorrido da Comuna, tendo formado a Unión de Mulleres para a Defensa de París e pola Atención aos Feridos, non debendo ser esquecida a Louise Michel, que o escritor Victor Hugo (2) imortalizou, escribindo a seu respecto que “Tes feito o que as grandes almas loucas fan. Tes dado gloria aos que están escravizados e sometidos e aplastados”.

Algo moi interesante, é o traxe de que as dúas correntes ideolóxicas na Comuna de París, aínda que afrontadas do campo teórico, os marxistas e os anarquistas, na práctica, estiveron xuntos e non houben unha fenda irreconciliábel. Así os marxistas, con Marx, este considerou a Comuna de París, como o primeiro movemento na Europa, de toma do poder, pola clase proletaria. Por outro lado, Bakunin (3) contestou a Marx que, ao non depender este movemento dun grupo debidamente organizado e, por outro lado, non ter que arrebatar o poder ao Estado Francés, a Comuna de París era un acto de anarquistas, pura e simple.

Debemos resaltar, que na base do conxunto dos revolucionarios da Comuna de París, aos poucos, se foi definindo dúas concepcións distinguidas, os neo- jacobinos (4) con prevaleza de actuación no campo político e máis centralistas e os membros da Asociación Internacional de Traballadores, que se fixaban nos aspectos sociais como prioritarios.

No entanto, esta ordenanza, o Comité de Saúde Pública, acabou por ser aprobada en 1 de maio, con 45 votos a favor e 23 en contra. Debemos esclarecer que a Asemblea constaba de 85 membros. Esta proposta de Jules Miot, está esencialmente, consideraba a necesidade da separación dos poderes e imporía que a República xamais podía ou debía cuestionar as liberdades políticas.

Esta corrente, foi combatida por un sempre implicado e atento  Eugène  Varlin pois, para estes, o poder concentrado na man de poucos e, iso traizoaba o espírito da  Comuna.

O Traballo desenvolvido pola Comuna de París, foi verdadeiramente notábel, un exemplo que os gobernos de hoxe debían seguir canto a eficiencia e, respecto polos dereitos dos seus cidadáns.

IREMOS DAR COÑECEMENTO DALGÚNS DOS SEUS ÉXITOS:

– Teatros e museos abertos a toda as persoas, de forma gratuíta, confiados a Federación de Artistas de París, onde pontificaba o seu presidente o pintor Gustavo Courbet, e por exemplo Édouard Manet.

– As escolas serían obrigatoria e gratuíta para todos os nenos e nenas, e sería laica e inspirada no pensamento racional e científico e as oportunidades serían iguais para ambos os sexos.

– Estaban prohibidas as distincións raciais de calquera especie.

– As industrias e talleres abandonados polos seus propietarios que se tiñan fuxido da  Comuna, podían volver, sendo as súas antigas empresas entregadas a cooperativas dos seus traballadores, no entanto, estes serían indemnizados.

– Se propor un adiamento do pagamento, por tres anos, para as débedas e sen intereses.

– Se limitou as xornadas laborais, para oito horas antes estaban en 10 horas ao día.

– As casas desocupadas, foron solicitadas para dar solución de vivenda a quen non a tiña.

– Se prohibiu o desaloxo por falta de pagamento de aluguer.

– Se prohibiu a acumulación de cargos ou postos de traballo.

– Se crearon carnicerías municipais.

– Se prohibiron que as panaderías traballasen de noite.

– Se crearon servizos específicos para axudar os menos validos.

– Se controlaron os prezos dos bens para que non existisen especuladores e estes foron perseguidos.

Como podemos ver por esta simple descrición, nos ordenamentos da Comuna de París, privilexiaron o social en relación ao político.

TODO ISTO SE DESENVOLVEU EN POUCO MÁIS DE 50 DÍAS DOS 72 QUE DUROU ESTA COMUNA.

Todo isto era algo que deixaba completamente fóra de si, a burguesía de entón. Esta non podía deixar saír das súas mans os servizos e as actividades en que podía dominar a poboación traballadora e máis, a necesitaba dócil e medrosa pois, esas dúas características é que permitían a súa explotación sen problemas.

Imos agora, segundo a nosa visión, ver cal é a xénesis non próxima, deste movemento dito “insurrecional”, pero nada desprezable, dato a importancia que a revolución de 1848, veu a ter en toda a Europa.

Dúas Revolucións precederon esta Revolución, comunmente chamada de Comuna de París, a de 1789, cognominada de Revolución Francesa, e a referida de 1848. Esta Revolución tivo lugar na cidade de París entre os días 23 e 25 de febreiro de 1848. A consecuencia inmediata, foi que o rei Luís Filipe I de Francia tivera que abdicar, e se implantar a II República Francesa.

Este rei fora colocado no poder na revolución de 1830 en xullo, de aí se chamar a monarquía de xullo.  A II República Francesa, se estabeleceu en 1848 e, durou até 1852.

Non queremos adiantar, na súa presentación, sen previamente dicir, que é esta Revolución de 1848, ten dúas especiais consecuencias, unha que pon fin ao chamado movemento Restauracionista, que se firmou na Europa absolutista, despois da caída de Napoleón Bonaparte, no Congreso de Viena de Austria entre 1814 e 1815 e, unha outra, importantísima para o movemento obreiro internacional pois, marca o inicio das manifestacións operarías, mais agora organizadas polos traballadores. Se impuñan a toma se noción de clase e, das ideas de Marx e Engels.

Volvendo ao “status quo” de entón, a monarquía francesa co rei Filipe I, era constitucional e, tiña como xefe do goberno a François Guizot. Este o ano de 1846, gañou as eleccións con grande soltura e, a súa primeira actitude, foi prohibir o dereito de reunión.

Entón a poboación reaccionou organizando grandes comidas, onde se xuntaban os opositores pois, así no eran reunións políticas, pero si comidas conmemorativas de algo.

É o período dos chamados grandes banquetes, onde as poboacións pagaban a comida para ouvir os discursos dos seus políticos.

Era a forma de se manifestar e xuntar a oposición. Para se facer unha idea da importancia deses chamados banquetes, hai constancia de que algúns superaren os 20.000 comensais.

O día 19 de febreiro de 1848, os oficiais da Guarda Nacional (7), previran un gran banquete e, este foi repentinamente prohibido polo ministro do interior de entón Charles Marie Tanneguy  Duchâtel. Foi adiado para 22 e paralelamente se convocou unha manifestación.

Foi cancelado no último momento con receo de haber problemas e rapidamente o goberno e a oposición entraron en enfrontamentos sen volta.

O rei decretou o Estado de Sitio e xuntou as súas forzas, con artillaría dos fortes das murallas de entón cidade de París, contando coa Garda Nacional.

Para sorpresa do rei e do goberno, os 40.000 Gardas Nacionais, se colocaron ao lado da poboación e non permitiron que o exército actuase. Este período de tempo entre 23 e 25 de febreiro, se foron cambiando os escenarios, ora para un dos bandos ora para o outro, no entanto, se constituíu un goberno provisional, para dirixir o país até que se realizasen eleccións, pois, o rei e a súa familia, tiña xa fuxido para o Reino Unido.

Estas eleccións serían encargadas de aprobar unha constitución republicana e, este goberno tiña os republicanos moderados, como por exemplo o poeta Lamartine, Adolphe Crémieux e o propio Dupont de L´ Eure e un grupo máis radical, en torno a un periódico denominado La Reforme, onde pontificaban Ledru- Rollin e Louis Blanc.

Para nós, este movemento revolucionario, que se chamou, “A primavera dos pobos”, se estendeu como fogo en pólvora pola Europa, nomeadamente pola Austria, Hungría, Alemaña e Italia, é a semente indiscutíbel a largo prazo da Comuna de París.

COMO ACABOU A COMUNA DE PARÍS DE 1871?

A Comuna foi completamente esnaquizada polas tropas do chamado goberno de Versalles, dirixida por Louis-Adolphe Thiers, sendo mortos un número indeterminado de “comuneiros” (adeptos da Comuna de París) que, no entanto, segundo algúns autores de entón, estimaron entre 18.000 e os 25.000 mortos.

A represión do goberno de Versalles fixo aínda máis, uns 43.522 prisioneiros, dos cales, máis dun centenar foron condenados a morte, despois de xuízos sumarios. Foron condenados 13.500 a traballos forzados e, enviados a Nova Caledónia como desterro. Máis de 6.000, se refuxiaron na Inglaterra, na Bélxica e na Suíza, para evitar de seren executados.

Nos consellos de guerra, foron ditadas sentenzas de morte a 157 mulleres e a 80 niños, para alén dos “comuneiros”.

Máis tarde, Louis-Adolphe Thiers, que foi o carrasco da Comuna de París, se tornou o presidente da III República de Francia.

Este xenocidio, pasa por ser o maior masacre da historia moderna, para reprimir un levantamento popular. Na altura, o mozo poeta, Jean Nicolas Arthur Rimbaud (5), máis coñecido polos seus apelidos de Arthur Rimbaud, describe a cidade de París, dicindo que tras o masacre, como sendo unha “cidade dolorosa”.

Por toda a Europa da altura e, sobre todo polas súas xentes conservadoras e burguesas, correu un suspiro de alivio pois, parecía que se disipaban os ventos socialistas na Europa.

Non podemos deixar de referir, que a pesar da represión sanguinaria e despiadada do Goberno de Thiers, se quedou para sempre a semente de loita dos traballadores europeos, que tomaron os exemplos deixados pola Comuna de París.

Non queremos deixar de referir dúas anécdotas que son paradigmáticas da Comuna de París; unha a canción de Eugène Pottier, que é a canción do movemento dos traballadores que reza así:  Agrupémonos todos na loita final. O xénero humano é a Internacional (6) e a outra anécdota, se trata de “Le temps des cerises”, título da canción de Jan Baptiste Clément (este era un “comuneiro” convicto), que con esta poesía pretendeu dar a idea de que o tempo do cambia estaba a chegar. Infelizmente non foi así.

Notas:

  • Garibaldi, Giuseppe, foi un militar e político italiano, que naceu en Niza, en Francia e estivo implicado na Comuna de París. Naceu un 4 de xullo de 1807 e faleceu o 2 de xuño en Caprera, en Italia. Foi, igualmente un dos tres unificadores da Italia, xuntamente co rei da Cerdeña Victor Emanuel II, e con Cavour. Cavour, ou conde de Cavour, de seu nome Camilo Benso, formaron o trío que, como afirmamos, unificou a Italia conforme hoxe a coñecemos.
  • Victor Hugo, de seu nome completo Victor Marie Hugo, naceu en 26 de febreiro de 1802 en Besanzón e morreu en París a 22 de maio de 1885. Dúas obras salientamos de súa larga bibliografía, “Nosa Señora de París” de 1831 e os Miserábeis” de 1862. Escritor comprometido politicamente coa III República. É famoso o seu poema denominado “J´ai  grandi”,  onde salta das ideas de súa nai  monárquica, para as ideas republicanas que sempre o acompañarán á praza de súa vida. Foi tamén un gran poeta.
  • Bakunin, Mijaíl Aleksándrovich; foi un filósofo, teórico político, sociólogo e revolucionario ruso. Naceu en 30 de maio de 1814 e faleceu en 1 de xullo de 1876 en Berna na Suíza. Foi influenciado por Marx, Proudhon, Friedrish Hegel, Fiódor Dostoyevsky, entre outros. É coñecido esencialmente por un dos teóricos dos anarquistas.
  • Eran os herdeiros do partido dos Jacobinos da Revolución Francesa de 1789
  • Arthur Rimbaud, Jeam Nicolas; naceu en Charleville a 20 de outubro de 1854, e morreu en Marsella en 10 de novembro de 1891. Foi un poeta simbolista. Tivo influencia de Paul Verlaine, que tamén como él era fillo de militares franceses. A súa produción de poesías se desenvolveu sobre todo entre os anos de 1869 e 1871, esta é coñecida por súa primeira fase a segunda, normalmente se indica como comezando os anos de 1873.
  • Que en versión orixinal se traduce en “Groupons- nous, et demain, l´ Internationale sera  le  genre  humain!”
  • A Guarda Nacional, era composta por moitos dos traballadores de París, tradición que viña xa do tempo dos Campus de Mars, donde se realizaban os talleres nacionais, que empregaban aos que estaban desempregados e, como tal, proporcionaban traballo seguro (en francés Taliers Nationaux). Isto foi valido en 1848 e esencial para la toma de poder da Comuna de París en 1871.

Se el primero en comentar

Dejar un Comentario

Tu dirección de correo no será publicada.




 

Este sitio usa Akismet para reducir el spam. Aprende cómo se procesan los datos de tus comentarios.