Que o ano 2022 foi probablemente óptimo para a poesía galega confírmao a calidade de publicacións que neste período viron a luz. Velaquí unha pequena escolma do xénero entre os títulos editados máis recentemente da man de voces novas ou novísimas e doutras asentadas que matizan os seus camiños estéticos, alén dalgunha reedición relevante.
Por Ramón Nicolás / Caderno da Crítica
Teño para min que unha das achegas máis substantivas vén da man de Iago González (Arnuíde, Vilar de Barrio, 1999) que no título O lugariño (Chan da Pólvora) abre as portas a unha reflexión sobre un territorio amado polo autor mais que se proxecta, con intensidade e brillantez, cara a outros espazos, esquecidos e abandonados probablemente mais onde, por fortuna, aínda latexa a vida. Olga Novo di del que é un poeta abisal e non lle falta razón: no libro suca o mundo, e o máis profundo deste, cunha ollada propia, por veces chea de esgazaduras e sempre cegadora.
Dúas voces recoñecidas deixaron senllos libros importantes. Refírome a Yolanda Castaño que en Materia (Xerais) articula un libro polifónico, sustentado nos tres estados que a conforman e que son operativos para abordar realidades en tres tempos posibles; nel rabuña, ata case facer sangrar, na memoria familiar e persoal para abordar asuntos como a maternidade, o corpo, das palabras ou os propios afectos. E refírome tamén a Antía Otero que en Barroco (Apiario) ofrece un libro exquisito, cheo de matices e irisacións, no que se sementan con emoción partículas de po: pan de ouro e tamén perda e ferida. Libro no que paira a idea da reconstrución que afonda na memoria, no mundo natural, na vida que se enlaza coa morte e nos seus tránsitos naturais, con numerosos elementos implícitos que recrean o movemento artístico que latexa no título.
Pola súa parte, Ánxela Gracián entrega unha edición ampliada dun volume que vira a luz nunha edición de circulación restrinxida. Velaí o seu Paisaxes de pan (Edicións Fervenza), prologado con tino por Xesús Alonso Montero, onde se ofrece unha ollada sobre a aldea natal para rescatar a infancia da autora poboada polos perfís heroicos e resistentes das mulleres que a rodearon e que se homenaxean desde o humus nutricio que é o pan e que, xunto coa a palabra, conforman a persoa. A guitiricense Luz Campello agasalla en Ben sabe o mar que posúo o botín das piratas (Galaxia) un libro onde aos esteos que sosteñen a súa obra anterior —a reclamación da propia identidade e a sororidade— súmase unha ansia de renovación, de ir máis alá do baleiro, da dor e do dano para superar a ferida, cun diálogo continuo con figuras míticas, literarias e mitolóxicas do pasado clásico que actúan como un fértil contrapunto e ollar o que se gaña nas derrotas. Como recuperación cómpre apuntar, nunha edición bilingüe galego-castelá, As nosas sombras no xardín de Serralves, de Xoán Abeleira, en Bartleby Editores: libro tormentoso que afonda nas cicatrices e na percepción da perda. Nel flúe un río de etnografía, de xamanismo, de arte e de mitoloxía, na confluencia entre o real e o onírico, entre o amor e a dor.
Clara Pino ofrece en Fenómeno fan (Editorial Elvira) a súa primeira, e para min afortunada, incursión poética. Faino nun libro-obxecto coidadísimo cunha arrebatadora lectura plástica a cargo de Xavier Magalhães que incorpora o diálogo entre manifestacións artísticas para limpar «lixos acústicos» e a «contaminación lumínica» que agroma imparable como afirma Andrea Fernández Maneiro no limiar do volume. Pino aceira unha voz crítica para construír un palimpsesto que á vez é unha cartografía do noso tempo e un canto matriarcal feito desde a autoafirmación e con moita música de fondo, contra a indecencia e a indignidade.
Por último Atlántico Norte, chamádeme Ismael (Caldeirón) supón o terceiro libro de Xosé Iglesias e no que porfía en abordar a experiencia do mar como vivencia e necesidade cotiá. Vida e escrita van aquí de mans dadas, sinala Eva Veiga no prólogo do libro, e sen dúbida é así. Velaquí un xogo no que nos aparece o capitán Ahab a percorrer o Atlántico Norte: ese Ismael do Moby Dick que é Xosé Iglesias, o mariñeiro que, porén, ama as baleas, símbolo do único ecoloxismo posible que traza derrotas fronte ao descoñecido para atopar a propia liberdade.
Se el primero en comentar