O imprescindibel xamáis é a Utopía

Por Jose Vieira

O home é un soñador por natureza e, como dicía o poeta que “O POETA É UN FINGIDOR, FINXE TAO COMPLETAMENTE, QUE ATÉ FINXE QUE É DOR, A DOR QUE EN VERDADE SENTE”, este é o inicio dun poema da autopsicografia de Fernando Pessoa.

A lembranza deste poema é o punto de partida para que mesmo “A soñar eu vencín mundos….”, outro dos poemas dese gran poeta enriba posto en referencia.

Esta introdución ten a ver con que cando de verdade se quere, as barreiras son case sempre transponíbeis.

No entanto, o que tamén igualmente se verifica, é que os intereses corporativos non permiten, que se lles frustren, “os seus soños dunha noite de verán”.

Todo isto vén a propósito, de que o que acontece na maioría das posíbeis xubilacións estruturais, que podían ser levadas a efecto para beneficio da humanidade, sempre se lles opón unha minoría.

Realmente, o que temos verificado, é o poder dunha minoría, sobre a maioría, e esta proporción é tan gritante, que podemos dicir sen medio de cometer un crime de “lesa maxestades”, que 2% da poboación mundial exerce un poder case absoluto sobre os 98% da restante humanidade.

Para que o exemplo sexa máis perceptíbel, basta dicir que se o planeta é habitado por 7.700 millóns de habitantes, os tales 2% que determinan a sorte damaioría e, son unicamente 154 millóns, os que impón o presente e o futuro de 7.546 millóns, dos restantes terráqueos.

Ao nos referirmos, no título deste texto, á utopía, o que pretendemos dicir, é que conseguir que a totalidade da poboación mundial teña as mesmas posibilidades de vivir, en condicións de igualdade e naturalmente cos medios necesarios para levar unha vida digna, no presente e, que teñan futuro os seus descendentes, non pode ser, nin é unha UTOPÍA.

Mais, o que se entende por UTOPÍA, para a súa definición, basta recorrer aos escritos do filosofo inglés Tomas Moro e á súa obra interesante obra.

Etimoloxicamente o termo vén do grego que significa non-lugar. Esta palabra foi utilizada polo filosofo Thomas Moro, para caracterizar unha sociedade ideal. Por iso, non sempre é vulgarmente utilizada, co mesmo sentido estrito, como a utilizou Thomas Moro (1).

A obra deste filosofo a que nos reportamos, se titula igualmente a “UTOPÍA” e, foi escrito o segundo libro en 1515 e, no ano seguinte o primeiro, volume da obra en cuestión.

A nós o que nós interesa é considerar a forma utópica, co significado esencial, de ser a mellor solución para un sistema ideal da condición humana.

O utopismo sería e será, o farol das políticas socio económicas e, respectivas “práxis” a seguir.

Como esta posición de utopismo, era o máximo obxectivo ideal de montes de correntes, non soa filosóficas, como de proxectos de vida (feminismo, lesbianas, homosexuais, socialistas, capitalistas, anarquistas, esquerda, dereita, etc.), como tal, acabou por xerar unha montaña de contestacións e, como non, levantou unha fortísima oposición, desde posicións teóricas, dos máis variados cadrantes.

As oposicións sempre tiñan como base, a convicción de que o excelente sería o inimigo bo e, ao non se poder atinxir esa perfección, que sería o obxectivo, esta meta sería imposíbel.

Temos que, por convicción e por formación, recordar que todos temos o obxectivo, de facer todos os esforzos, para que poidamos encontrar camiños que nos conduzan a un mundo mellor. Que estes esforzos, nos leven a saír do círculo vicioso, imposto polos políticos e, que á súa vez, teñen os pescozos dobrados ao poder do cabresto da obedecía aos seus donos, razón porque non son capaces de seguir as solucións correctas e necesarias.

Nunha altura en que a turbulencia económica transforma o mundo, no grande “Casino en que vivimos”, en que todo se procesa dunha forma acelerada, en que o mundo en que se encere non é outra cousa dunha tenue capa de pintura superficial, en que prevalece o interese individual, nun mundo de iconoclastas, probabelmente o que temos, é unha nostalxia case fanática do tempo en que a política de verdade se dirixía e, non ía a reboque de intereses inconfesábeis, do neoliberalismo salvaxe.

É a altura, de saír por todas, en busca das solucións debidas pois, non só existen, como son accesíbeis, a pesar dos políticos de quenda, estean como referimos están encabrestados aos poderes dos máis ricos e poderosos, que son unicamente 2% da poboación total.

As solucións, son para a maioría dos dirixentes son utopías, sempre e cando, apuntan de forma obxectiva e decisiva, para os remedios definitivos e non para os paliativos.

Utilizando a linguaxe médica, os poderosos non queren solucións de consensos globais, queren arranxos do tipo de “baño María”, en que todo fica na mesma, no entanto, parece que todo cambiou, mais o que aconteceu, é que, todo foi pintado con cores máis alegres. Só tinta e nada máis.

Volvendo ao punto de partida, gustábanos recordar, que moitas das ideas cognominadas entón de UTOPÍAS, á medida que o tempo transcorría, o coñecemento humano, se foi o tempo encargado das transformar en realidades correntes.

Falamos de cousas que implicaron o desenvolvemento de ciencias e tecnoloxías, que entón non estaban aínda dispoñíbeis. Moitas outras cousas, se foron tornando correntes, e que xa eran do perfecto coñecemento da intelixencia de entón, no entanto, non encontraran a OPORTUNIDADE de viren até à luz do día. Co ese límite temporal decorrido, se tornaron correntes e nada utópicas.

Podemos dar varios exemplos, para se ter unha idea de ambas situacións; a invención da máquina a vapor, do automóbil, do avión. Por outro lado, a invención dos seguros de vida, da seguridade social, do réxime da saúde e da educación pública e, de tantas outras cousas. Hoxe ninguén se admira da súa existencia, mesmo cando as critica o se opón, son elementos do noso día a día (de utopía nada).

Recentemente falamos das previsións dun clérigo inglés Malthus, que dicía o século XIX, que cerca de 1880, se daría o colapso do mundo en que viviamos por exceso de poboación. No entanto, como vemos, esta previsión non se verificou.

Esa idea si era unha certa utopía.

Se trata de mostrar, que tamén os maos agoiros, poden servir de razóns, para non por en marcha determinados instrumentos económicos (medicinas totalmente curativas e esterilizantes, de situacións sociais), por parte daqueles a quen non convén aceptar por ideoloxía, as tales solucións definitivas, para as enfermidades sociais, de que sofre a humanidade.

Non estamos, de modo algún a falar de nada distópico, nada que transcorra en termos antitéticos a unha sociedade ideal. O que estamos a intentar dar unha idea de que as dúas doutrinas levan a planificacións opostas, a utopía nos conduce a unha sociedade que queremos a ideal e, a distopía a unha sociedade onde as planificacións conducen al deterioro á destrución e a todo o que non desexamos no futuro.

Como sabemos, o mundo en que vivimos, por simplificación, está poboado por dúas grandes masas humanas unha que en termos de cantidades afoga a outra e, que podemos expresar como referimos a encima, en 2% de moi ricos e, 98% de xente non moi ricos e, predominantemente duns cerca de 65% de pobres.

En termos estatísticos, podemos dar unha maneira moi rápida, os números seguintes que ilustran o que vimos dicindo:

Pobreza extrema         693 millóns       9 %

Pobreza                        4.312 millóns      56 %

Sub total                      5.005 millóns      65%

Menos pobres             2.541 millóns      33%

Ricos                           154 millóns         2%

Total                           7.700 millóns     100%

Estes números están referidos ao ano de 2020 outubro.

Que facer cunha poboación mundial completamente arrinconada en dous bloques completamente opostos?

Restan na paisaxe poboacional 2.541 millóns, que se encontran no chamado limiar ou campo de ninguén.

Estes últimos son as reservas de ambos os campos en oposición. E como non pode deixar de ser, son máis as posibilidades de pasaren para o campo dos máis pobres, do que ascender ao dos ricos.

Pois no campo dos máis ricos, o que se ten vindo a verificar, é que cada vez os 154 máis ricos, tenden a concentrar, cada vez máis riqueza en súas mans.

A pobreza, significa estado de necesidade acompañado de miseria e de escaseza. O que quere dicir, que aquel que está nas mallas da pobreza, carece dos mínimos recursos, necesarios para o desenvolvemento da súa vida, dunha forma integral.

A renda, tende a se colar na man dos ricos, na parte superior da representación abaixo, mentres, nos restantes treitos da mesma figura, os medios para a subsistencia mínima, priman pola súa insuficiencia.

Isto mostra, que o camiño que segue a distribución do encaixe no mundo, está cada vez máis concentrado nos ricos 154 millóns e, no extremo oposto, se concentran cada vez máis rapidamente, a pobreza extrema ou sexan 693 millóns. Só podemos concluír que a desigualdade é brutal.

Dito doutra maneira, que a desigualdade é unha das maiores lacras da presente humanidade.

Esta figura, en que se pode ver, por áreas coas respectivas proporcións, as poboacións en cada posición relativa, en termos de renda

Claro, que o estado de pobreza, é distinguido de país a país pois, estará dependente do valor respectivo, do patrón de vida ou abaixo do patamar cal, se considera, que se estea neste ou outro estado.

Logo existe aínda un outro patamar inferior, que se designa por estado de pobreza extrema, en que o encaixe de cada individuo é aínda inferior.

Neste último patamar, se encontran aqueles que non entenden practicamente ningunha asignación financeira para a súa subsistencia.

QUE FACER PARA ELIMINAR ESTAS DESIGUALDADES SOCIAIS?

É neste punto, que se pode falar de UTOPÍA, dado que, os poderosos e os seus fiedes servidores, consideran que ten que haber estas diferenzas insanábeis, senón os “Amos do Mundo”, non estarán motivados para continuaren e explotar.

Esta se é que é unha incongruencia total e de palmatória.

Pois, non se ve calquera limitación dos salarios dos grandes dirixentes, que continúan a acumular cada vez máis riqueza, mentres do outro lado, os explotados cada vez máis, se tornan máis pobres (hoxe ter un traballo non é garantía de non se ser pobre pois, moitas veces, se non chega ao fin do mes, podendo comer decentemente e pagar as respectivas facturas).

O que se se ve, é cada vez traballos máis mal pagados, non sustentábeis, ou sexan precarios (poden ser por horas ou días), contratos sen contrapartida de Seguridade Social, nin calquera outra protección na enfermidade ou no desemprego.

Esta sociedade en que estamos a vivir, é unha sociedade distópica (no sentido de oposta a utópica), non é ficticia, no entanto, é indesexábel en si mesma.

É toda unha sociedade, desenvolvida polos “Amos do Mundo”, baseados nunha “orde” creada polas ideoloxías neoliberais salvaxes, a que se someten actualmente os dirixentes políticos, sexan de que cadrante sexan, no chamado occidente desenvolvido (hai quen o enmarque na chamada OCDE).

Contestando, á pregunta formulada, claro que está ao alcance dos gobernantes dos países, a solución posíbel e satisfactoria para estas situacións, falamos naturalmente do RENDA BASICA UNIVERSAL E INCONDICIONAL, que non só é posíbel e, desexabel é a solución desta desigualdade cada vez máis crecente e, como tal, esta sociedade en que vivimos si, é unha autentica distopía.

Claro que, como a RBUI, se trata dun instrumento da política económica, que para alén de todo, non só é posíbel de aplicar, como se sabe que resolvía os problemas da estigmatización dos traballadores de forma definitiva, é para os “Amos do Mundo” e, para os políticos de quenda seus “secuaces”, unha utopía (2).

Falar do RENDA BÁSICA UNIVERSAL INCONDICIONAL (desde agora nos referiremos por súas siglas  RBUI), é unha loita chea de más interpretacións, debidamente industriadas polos inimigo da maioría das poboacións (os ricos e poderosos os tales 2% da poboación), que a través da manipulación dos medios audiovisuais, e da  prensa escrita, teñen  intoxicado sistematicamente as poboacións, especialmente as de maior idade, no sentido de rexeitamento a  RBUI.

Os argumentos, son sempre os mesmos, comecemos polo das persoas maiores e xubilados; “que dar diñeiro as persoas sen traballar é estar a sustentar vagos e a crear maos hábitos aos vindeiros pois, os seus tempos tiveron que traballar moito, para atinxir unha posición desafogada e agora non estaban polos axustes de dar diñeiro, sen traballaren”. Os argumentos dos neoliberalistas intelixentes son; “si que se pode instaurar unha RBUI, no entanto, coa súa implementación se retiraba todas as axudas ás poboacións e naturalmente a saúde e a educación pública, e que con esas asignacións, que pagasen todo o que hoxe en día é ou era ofrecido polo Estado de Ben Estar”.

Conclúen que, se trata a loita por eliminar as desigualdades, aplicando o referido instrumento económico da RBUI, unha certa UTOPÍA, en que non se pode nin debemos caer.

Aparecen, despois algúns grupiños, populistas, oportunistas e avergoñados que propoñen; “dicindo que mexer na forma de xestionar os  presupostos dos Estados, efectuar unha certa xubilación fiscal total, retirar os subsidios ás grandes empresas, obrigando as multinacionais a pagar os impostos que son debidos, non permitir por exemplo que en España se paguen menos impostos do que no resto da Europa, non lles parece ben”.

“Que o que se debía, era dar unha esmola, para manter o estado de carencia das poboacións, pois, os ricos e poderosos necesitan de man de obra dócil e barata, a solución deberá ser un Ingreso Mínimo Vital”.

Creo que todos sabemos do desastre deste Ingreso Mínimo Vital, unha autentica prestación humillante, de resultados estigmatizantes na poboación, e que demostrou que non resolve problema algún.

Un certo desastre.

Esta situación, máis os argumentos contra a RBUI, é que son unha certa distopía.

Isto se, é que é, indesexábel e, contra a dignidade humana. Non é unha UTOPÍA, a RBUI é si, a solución para o Home de corpo enteiro, digno e respectábel na súa certa integridade.

A distopía son os argumentos encontra.

Notas:

(1)        Thomas Moro naceu en 7 de febreiro de 1478 en Londres e faleceu igualmente nesa cidade en 6 de xullo de 1535. Morreu aos 57 anos decapitados. Está sepultado na capela Real de São Pedro ad vincula.  Profesou a relixión católica. Foi filosofo, historiador, político, poeta, estadista, xuíz e diplomático. Exerceu con gran éxito a actividade de avogado. Foi varías veces membro do Parlamento, por Londres e por Milddlessex. Conselleiro do Ducado de Lancaster e Lorde Conselleiro. Foi beatificado polo Papa León XIII e canonizado en 1935 polo Papa Pio XI. Acabou por ser venerado na igrexa católica e na que o sentenciou a anglicana. Como curiosidade, a súa obra Ricardo III, a pesar de estar non terminada serviu de inspiración a William Shakespeare para a súa obra Ricardo III.

(2)        Véxase o libro “A nova orde” do autor deste articulo, José Vieira, en especial a III Parte e a IV Parte, a páxinas 99 e a 137, na edición portuguesa e 98 e a 136 na edición en castelán, so o título “ El  nuevo  orden”