Por José Vieira
A cidade sempre tivo un pasado moi aberto e liberal, pois, sempre estivo exposta ás ideas máis avanzadas dos ventos europeos, dado que era unha cidade que sempre viviu de relacións cos principais centros de comercio de entón. Sempre foi permeábel aos ventos da liberdade e, traídos da revolución francesa, e das ideas que se ían desenvolvendo na Europa e América, sobre a república.
Había, por tanto, un Partido Republicano, que estaba influenciado pola moza República brasileira implantada o día 15 de novembro de 1889. Dentro deste partido había dúas correntes, unha do derrube inmediato da Monarquía como causa próxima a humillación polo Ultimato Inglés (1) e outra que plantexaba o derrube da monarquía.
Así, o día 1 de xaneiro de 1891, se reuniu en Congreso o Partido Republicano, decidindo reaccionar contra o Ultimato Inglés a Portugal. Tendo este congreso, elixido un directivo constituído por: Teófilo Braga, Manuel Arriaga, Home Cristo, Jacinto Nunes, Azevedo e Silva, Bernardino Piñeiro e Magalhaes Lima.
No entanto o Porto, cidade operaría e do traballo, levantouse contra o estado monárquico o día 31 de xaneiro de 1891.
Na madrugada do día 31 de xaneiro de 1891, as tropas sublevadas, se concentran no entón chamado Campo de Santo Ovídeo, hoxe praza da República, e descenden pór a rúa do Almada até á Praza de D. Pedro, actualmente praza da Liberdade, onde se encontraba entón o Concello do Porto.
As tropas en cuestión eran esencialmente constituídas por prazas (soldados), sargentos e algúns oficiais, como o capitán Antônio Amaral Leitão, alferes Rodolfo Malheiro, Tenente Coello e civís como Alves Veiga, o actor Miguel Verdial, Santos Cardoso, os escritores e intelectuais, Joao Piñeiro Chagas, Aurélio Paz dos Reis, Sampaio Bruno e Basílio Teles.
Aí perante unha multitude de populares que non obstante se xuntaron, dato vivas á República, se asume a varanda do Municipio, Alves da Veiga que, desde os balcóns do antigo Concello do Porto, proclama a República do Porto, o día 31 de xaneiro de 1891. Estaba acompañado por Felizardo Lima, António Claro, Pais Pito, Abade de San Nicolau, o actor teatral Verdial e o chapeleiro Santos Silva.
Verdial, leu a lista dos nomes que constituirán o Goberno Provisional da República do Porto que eran os seguintes: Profesor Rodrigues de Freitas, desembargador Joaquim Bernardo Soares, xeneral de división José Maria Correia da Silva, profesor universitario Joaquim de Azevedo e Albuquerque, profesor Morais e Caldas, o banqueiro Pito Leite e o médico, José Ventura Santos Reis.
Desde a praza de D. Pedro (actual praza de Liberdade), a multitude xunta cos militares, intenta subir a rúa de Santo Antônio, hoxe rúa 31 de Xaneiro, os sublevados, pretendían tomar o centro de comunicacións, ou sexa, os Correos e telégrafos, que estaban situados na praza da Batalla, á cima da rúa de Santo Antônio.
Cal non foi a sorpresa, ao atoparse coa Garda Municipal, armada con metralladoras e armas de artillaría, atrincheirados nas escadas da igrexa de Santo Ildefonso, na cima da rúa de Santo Antônio. O capitán Leitão, aínda os intentou convencer a que se unisen aos sublevados, no entanto, a resposta da Guarda municipal foi disparar indiscriminadamente a civís e militares. Deuse a debandada, tendo cerca de 300 persoas se refuxiaron no concello, sendo bombardeados pola artillaría do cuartel de artillaría e cabalario da Serra do Piar. E prendidos os que non conseguiron fuxir. Finalmente os cabecillas desta República Heroica do Porto, foron prendidos e deportados para as colonias.
Notas:
(1)– No Ultimato, os ingleses esixían a entrega inmediata do territorio que unía Angola a Mozambique, chamado mapa Cor de Rosa, que sempre fora unha colonia portuguesa, estando recoñecido pola Franca, a Prusia, etc., so pena do tomar pola forza.
Se el primero en comentar