Por Jose Vieira
Cando estudamos calquera asunto en economía, se nos pon a cuestión: ¿Cal é o obxecto sobre que se inclina en especial a economía?
A resposta a esta pregunta é obvia, “a economía estuda a forma como usamos os medios limitados (escasos) que existen, para facer fronte ás nosas ilimitadas necesidades”. Tamén é evidente, que desta definición resulta, como resaltamos por enriba da limitación física, que se traduce por escaseza.
É famosa unha anécdota que se conta, sobre como a escaseza dun determinado ben induce o seu aumento de prezo, e se trata de que cando os paleontólogos chegaron á China para buscar osos de dinosauros, verificaron que rapidamente se esgotaron os treitos de osos grandes, e os chineses deixaron de ter interese en vender os osos que encontraban, pois recibían cada vez menos, dado que cada vez encontraban menos osos e o prezo era sempre o mesmo. Entón os referidos científicos resolveron ofrecer o mesmo diñeiro, que antes ofrecían polos enteiros, aos osos partidos. Rapidamente comezaron a aparecer montes de ofertas de osos partidos pois, agora os chineses, os partían cando os encontraban, e así facían moito máis diñeiro que antes.
Esta forma de por o problema é interesante, no entanto, non queremos seguir por ese camiño. Claro que non podemos excluír que os bens son escasos, e que esa noción é perfectamente ubíqua, sempre e cando tratamos dunha escaseza física.
No entanto, desde xa, queremos avanzar que a sensación de escaseza non será ubíqua. E máis, a sensación de escaseza é distinta da súa realidade física.
Pensemos nunha sensación que todos xa probamos, a sensación de frío, esta non depende só da temperatura ambiente, como tamén do noso propio metabolismo, a conxugación de ambas nos determina esa sensación.
Podemos continuar a progresando, dicindo que a sensación de escaseza, non só depende das cantidades dispoñíbeis para a nosa satisfacción, pero tamén, dos nosos gustos persoais.
Así, segundo moitos autores, non hai felicidade, se estamos nun caso de carencia. Canto máis pobres, a menos “luxos” nos podemos dar. Canto máis ocupados estamos, menos tempo libre temos para disfrutar (coa familia, deporte, ou o que sexa), isto quere dicir que existen varios estadios a atender.
Podemos resumir, dicindo que ter moi pouco, é moito menos agradábel, que ter moi. Estas limitacións, teñen grandes repercusións na saúde, na educación e como non, na seguridade.
Moitos estudosos dos comportamentos criminais, sitúan como unha das principais razóns de comportamentos violentos e, fóra da lei, a escaseza de medios a que están sometidas esas persoas.
Se estamos, sistematicamente suxeitos a unha forte situación de escaseza, tamén seremos afectados, en termos psíquicos.
A razón, entre moitas outras, ten a ver que ese estado de carencia, teñen fortes efectos, sobre a nosa forma de pensar. Se estamos nun estado de escaseza, tamén pensamos os nosos problemas dunha forma distinguida, doutro suxeito, que non o está e, que perante os mesmos problemas, ao non estar suxeito ao mesmo estado de carencia, terá naturalmente un comportamento distinguido.
Unha consecuencia evidente e, que case todos xa probamos, é que cando a nosa mente é conquistada por un estado de escaseza, se torna difícil manter a concentración e, por iso nos distraemos consecutivamente.
Entón que podemos dicir sobre a importancia da escaseza?
Que a escaseza nos foi aprisionando, en distinguidos momentos, en distintos planos e, nos demostra que por si só, nos impuxo a súa importancia (nos aprisionou e nos manipula).
Esta é tan importante, que a súa existencia cobre a nosa mente, ocupando un espazo tan grande da nosa capacidade mental, que non deixa operacionalidade suficiente para o restante. Vén, unha vez e outra, á nosa pantalla intelectual, nos desgastando e, compunxindo a comportamentos inducidos por ese estadio.
Hoxe podemos medir, dunha for directa a nosa capacidade mental (utilizando o proceso que en inglés se designa por bandwith).
Así a nosa forma de procesar a información, a intelixencia fluída, podemos medídela e así como o noso control executivo (este é que nos mostra como e canto podemos ou somos impulsivos), o que é de extrema importancia, para analizar os nosos comportamentos e os poderes clasificar de normais o disruptivos.
Por outro lado, podemos observar, a través do chamado “ancho de banda” que o estado de escaseza, diminúe a perspicacia, os pensamentos innovadores e o control.
O estado de pobreza diminúe dunha forma notábel as capacidades cognitivas, con isto, non queremos dicir que o ancho de banda mental, como individuo, sexa menor nun suxeito pobre, o que queremos dicir, é que a situación de pobreza, reduce o ancho de banda de calquera individuo.
Postas estas consideracións, podemos retomar, esta liña de pensamento e, utilizar a pobreza, en súa característica de escaseza.
O estado de pobreza é sen dúbida, o exemplo máis utilizado, para ilustrar a escaseza.
En xeral, a constatación do estado de pobreza, dun entorno próximo ou a toma de consciencia de pobreza da área en que nos inserimos (sempre ampliando o espazo), sempre é unha realidade, que por ser desagradábel intentamos non ver. Nos resulta deprimente, no entanto, esta situación non é máis que a escaseza, a se revelar en todo os seus aspectos máis evidentes.
Sempre temos os Estados Unidos da América como o exemplo a seguir máis e, que en España todo o que veña da América do Norte, é o mellor do mellor.
Pois, non queremos ver a realidade para alén das manipulacións, que nos son transmitidas, a través das noticias e dos comentarios, irrealistas propios da sociedade de fantasía que é a América. Non é por acaso que a América do Norte é unha fábrica de soños (como o soño da vida americano, os centros de Walt Disney, etc.).
Recordemos que a pobreza nos Estados Unidos da América é cada vez máis evidente, que cerca de 50% dos nenos dese país, teñen que recorrer a alimentos subsidiados, que cerca de 15% dos lugares dese país teñen dificultades en conseguir a cantidade de alimentos necesarios para alimentar a súa familia. No entanto, continuamos a idealizar o referido país como o “El dorado” o exemplo a seguir (cousas da consciencia colectiva manipulada).
No país en que vivimos, temos electricidade nas nosas casas, outra cousa é que non podemos xa garantir que a gran maioría dos nosos concidadáns poida dispor de quecemento cando del necesitan.
Así, tomemos como referencia que o mundo actual, está poboado por cerca de 7.700 millóns de habitantes e que 1.600 deses, non teñen acceso a electricidade. Estamos a falar de case 21% da poboación mundial, máis de 1/5 da mesma. Esta situación dá para pensar que existe obviamente un problema de escaseza completamente acumulativo coa pobreza.
Así podemos chegar a outro dos problemas da conceptualización da escaseza.
Mesmo dando por certo, que hai formas distinguidas de escaseza e, que eventualmente posúen elementos similares ou até comúns, isto non quere dicir, que a súa combinación, veña a xerar resultados semellantes.
Entra aquí, o concepto das ciencias químicas, en que como sabemos, se xuntamos varios compoñentes unha e outra vez (no entanto sempre os mesmos), basta variar as proporcións, para que poidamos obter resultados finais distinguidos. O mesmo pasa coa escaseza.
Podemos nomear os elementos comúns da escaseza, como a visión de túnel, os endebedamentos, a falta de dimensión necesaria, as presións sobre a lonxitude de banda mental e, os meter nun mesmo saco, axitar e, de cada vez obtemos resultados distinguidos, basta alterar as proporcións segundo os respectivos contextos.
Así, se estamos perante unha falta de medios líquidos (como o diñeiro), a escaseza se revela con evidencia como característica nos préstamos. No entanto, se estamos nunha cuestión de sentimento de tristeza ou melancolía, non podemos ter claro, se estamos perante o caso, de ter que pedir algo prestado.
Con isto, o que queremos dicir, é que para nós os elementos que constitúen o estado de pobreza, crean circunstancias verdadeiramente hostís para a mentalidade da escaseza.
Imos propor outro exemplo: supoñamos un profesional independente, que executa traballos da súa especialidade, é unha persoa bastante tradicional e se encontra nunha posición cómoda dentro da sociedade. Posúe unha carteira de traballos enorme e por esa razón está extraordinariamente ocupado. Se lle pode pasar a idea, de utilizar un camiño realmente distinguido, ou sexa, a opción que é a de non aceptar tanto traballo, quere dicir, proxectos e, por tanto, ter máis tempo para si propio e súa familia. Esta opción, non é máis do que a súa elección da escaseza, que desexa para si propio.
Diremos que este seu grao de escaseza, é de verdade, polo menos en gran parte, unha medida voluntaria. Podemos engadir que esta discricionaridade, é como que unha válvula de seguranza, que permite limitar a presión a que quere estar suxeito.
Esta chamada válvula de seguridade, ao limitar o seu posíbel mal estar, tampouco é máis do que a limitación da profundidade da trampa da escaseza.
Así, todos os que poden dispor dun pouco de discricionaridade, poden dosificara esa trampa da escaseza e, as súas consecuenciais. Basta por exemplo ir de vacacións, incumprir os prazos axustados dos seus traballos, no caso enriba, ou os que están a proseguir unha dieta, faltar a esta uns cantas veces, etc.
No entanto, ninguén pode tomar vacacións da pobreza pois, non é unha opción, a decisión de ser pobre.
Con esta nosa análise, o que queremos dicir, é que cando falamos de pobreza, estamos a por a tónica encima da escaseza económica, en que resulta imposíbel facer as transformacións que se desexaban. Pois, algunhas destas necesidades son inmensamente difíciles de tratar, como son as biolóxicas, por exemplo da fame dun agricultor en agricultura de subsistencia ou correctos conceptos sociais.
Temos que o diñeiro, mentres é posíbel movelo, nos serve para compensar algunhas formas de escaseza, no entanto, superar unha escaseza de diñeiro, é case sempre é misión imposíbel de contornar.
Podemos comezar a concluír que a pobreza significa escaseza dos propios medios que sustentan case todos os demais aspectos da vida.
E, coa psicoloxía da escaseza, creamos unha auto estrada empática. Esta liga a experiencia dunha forma de escaseza, o tempo e, a outra forma, o diñeiro.
Terminamos, afirmando que tanto o diñeiro como o tempo agravan a praza da banda mental e, o tamaño deses elementos que agravan, nos referimos a súa importancia, que serán sempre moi distintas.
A ESCASEZA E A POBREZA SON ENTRE SI PRACTICAMENTE INDISOCIABLES
Se el primero en comentar