Por José Vieira
En xeral este e algúns poucos máis, son os locais públicos, en que realmente os máis importantes economistas, xa consagrados a nivel mundial, expoñen os seus estudos e, os debaten en varios grupos especializados.
O número de intervenientes nestes encontros, nos bos tempos en que as restricións pola pandemia non estaban presentes, chegou a ter unha participación de cerca de 13.000 profesionais de todo o mundo, na cidade que albergaba este evento na América do Norte.
Pois, este ano, a cousa se torceu pola pandemia, e se tiveron que discutir centos de artigos, de forma virtual. Así, se realizou a reunión anual de 2021, da Asociación Estadounidense de Economía, (en inglés, American Economic Association), a denominada ASSA (que significa Allied Social Science Association), tendo esta se desenvolvido en San Diego, nos Estados Unidos da América, entre os días 3 e 5 de xaneiro.
Estes profesionais da economía, envían con antecedencia os seus textos, que despois serán distribuídos polas varias seccións, para seren lidos e postos a discusión. En cada sección hai moderadores e comentaristas. Serán as mellores discusións posíbeis, tendo en mente que aí están, o mellor que existe a face da actividade en cuestión.
Esta organización é talvez de máis importante reunión e das máis antigas, pois data de 1885, o ano da súa fundación e, a esta, acoden economistas de todo o mundo, para discutir os temas dos seus traballos (“papers”).
Neste encontro de economistas, normalmente, se propón a existencia dun tema, que por súa importancia son a preocupación da maioría e, será dominante durante o encontro. Este ano, como non podía deixar de ser, tivo como denominador común a pandemia en curso, e as súas implicacións na economía.
De entre as moitas personalidades do mundo da economía, resaltamos só uns cantos, senón estes textos sería dun tamaño indesexábel.
Por exemplo, comezamos por antigo Presidente do banco central da India e, profesor da universidade de Chicago, Raghuram Rajan, que volveu a súa cátedra clásica, despois da súa saída do banco. A súa intervención como tal, se centrou no risco do actual apoio monetario e fiscal, como ten sido levado a efecto, para apoiar as pequenas e grandes empresas, e concomitantemente, este levará a un aumento da débeda, até límites do incomportábel, segundo súa opinión.
Afirmando Rajan, que “terá que terminar” ese apoio, engadindo que “nese momento, chegará a certa angustia” (sería cando a débeda se vise “insoportábel”. No quería dicir, que non se apoie, o que dixen, é que terá que ser selectivo e específico para que poida se reducir a acumulación da débeda. O mesmo defendía, o chamado Grupo dos Trinta Banqueiros, moi recentemente (que son os xefes dos máis influentes bancos do mundo).
Tamén entrou na contenda Carmen Reinhart, moi coñecida pola parceria, como coautora de escritos económicos, con Kenneth Rogoff, tamén un dos máis prestixiosos economistas colaboradores, resaltamos o famoso traballo, de ambos, sobre a historia da débeda pública. Esta famosa economista, tamén es agora moi coñecida, por asumir o lugar de xefe de economistas do Banco Mundial.
Foi case sempre posta a cuestión, de que coa pandemia, o dólar, deixou de ser o refuxio seguro dos capitais e, pois, se ten depreciado, o que de certo modo favorece os debedores, no entanto, no seu apartado, xurdiu a pregunta de:
“Que sucederá coa capacidade das economías dos países emerxentes, para pagar as súas débedas, se o dólar retoma a súa revalorización?”
Para moitos, dos que o oficio, é a macro economía, houben un artigo moi interesante, para esa gran maioría, foi o presentado polas mans de Janice Eberly da NorthWestern University.
Esta pon a tónica, nos aforros obtidos polas empresas, por causa da pandemia, especificando sobre todo, en relación a gasto en talleres, en equipamentos, pola simple razón do traballo estar diferido (os traballadores o fan a partir de súas propias casas e, como tal, a súa propia custa). Esta é realmente unha visión moi interesante e pode conducir a algunhas aplicacións moi eficaces.
Outra intervención esperada era a de Dale Jorgenson, da Universidade de Harvard, polo recoñecemento global da súa capacidade de experto, en estudos de crecemento da produtividade global e dos seus compoñentes. Este expuxo que as recuperacións e crecementos da produción por traballador, entre as economías do G7 e China e India, se recuperarían e como tal, afirmou textualmente “o crecemento nas economías avanzadas, se recuperarán da crise financeira e económica da última década, no entanto, se restabelecerá nunha tendencia a largo prazo, onde o crecemento económico, será moito máis lento”.
Rogoff, o home das débedas insosteníbeis, arrancou cun traballo, en que chama a atención de novo ás débedas, rizando que se r (taxa de xuros) comeza a exceder a taxa de crecemento g (r>g), entón podía sobrevivir unha nova crise da débeda.
No entanto, a esta cuestión Joseph Stiglitz, propón que a tras a crise da pandemia, se debía perdoar a débeda aos países máis pobres. No entanto, engade “creando un marco internacional que o facilite de maneira ordenada” (algo que supomos non fara a graza dos prestadores sexan quen sexan).
Podemos extraer, desde estas ideas, expostas por todas estas eminencias da macro economía e, que desde os máis diversos cadrantes, non prima de modo algún o optimismo, a nivel mundial. A cuestión non é ser bo ou mao, o que entón debaten, é se debe manter o estímulo monetario e fiscal, evitando desta forma un colapso da economía mundial e, respectivos activos financeiros ou a necesidade urxente de por fin a todos eses estímulos, e así evitar que as débedas sexan insustentábeis e xestionan unha nova crise financeira.
Este é o famoso dilema da teoría económica capitalista.
Deixamos, neste punto, unha outra reflexión, “as crises ten efectos persistentes tanto nos mercados financeiros como na actividade económica e, desde a caída do patrón ouro, as caídas na actividade económica, despois dunha crise, no centro financeiro, continúan sendo bastante prolongadas, mentres que os efectos nos mercados financeiros, son menos persistentes” Dito dunha maneira máis simple, as inxeccións monetarias dos bancos centrais en moeda fiduciaria flutuante, poden preservar o valor dos activos financeiros, no entanto, non axudar aos activos produtivos.
O que finalmente está a acontecer neste momento.
Dentro desta reunión, hai tamén outros encontros máis específicas e, que son, da responsabilidade doutras organizacións, no entanto, dentro do mesmo éxito, de entre as cales, resaltamos as promovidas pola Unión para a Economía Política Radical, cuxas siglas en inglés son URPE.
Este ano, realmente como enriba referimos, todo se torceu e, non foi posíbel as conferencias presenciais, no entanto, seguindo este traballo que realmente nos propuxemos, imos falar dunha conferencia, dentro do referido ámbito, ou sexa, a cognominada de David Gordon (1), que todos os anos ten un conferencista distinguido, sempre do grupo dos radicais. Este ano se gravame da conferencia, Michael Hudson (2). O tema da súa conferência foi: “O capitalismo financeiro hai destruído o capitalismo industrial?”Antes de nos adiantarmos máis, este economista, é considerado un clásico.
Principiou por dicir, que o capitalismo comezou como “unha forza progresiva no desenvolvemento das forzas produtivas, porque se trataba dun capitalismo industrial”. No entanto, dá a volta polos anos de 1980, se tornando “capitalismo financeiro”. Segundo este e non partillamos na súa totalidade o exposto, se tratou dun regreso ao feudalismo. O seu argumento, se basea en que os excedentes económicos de entón, eran os encaixes do terratenentes e financeiros (as ganancias de capital), proviñan da explotación da forza do traballo (a que chamariamos os lucros).
Este autor chegou mesmo a argumentar, que Carl Marx tivera a idea, de que o capitalismo, eventualmente crearía as condicións obxectivas para a transición ao socialismo. Máis afirma que nos últimos 50 anos, o capital financeiro, bloqueou ese camiño, a través do que chamou un “neofeudalismo” que se descodifica, como sendo representado por banqueiros e monopolistas, que obteñen respectivamente intereses e ganancias de capital e, os outros, encaixes.
Desde esta visión os principais inimigo dos traballadores, non son os propietarios das industriais, mais si os capitalistas rentistas. As débedas crecentes son as causas das crises capitalistas e non a descendente tendencia, da taxa de ganancias do capital produtivo. É xustamente onde non estamos de acordo, pois, entendemos que nin Marx tivo esa visión que Hudson di. Pero se a falta de inversión en produción se debe realmente a falta dunha taxa crecente da inversión produtiva, se refuxiando en especulacións en futuros e seus similares.
(1) David Gordon, é un filosofo libertario, historiador, influenciado por Murray Rothbard, é investigador senior do Instituto Ludwig von Mises e editor da revista “The Mises Review”
(2) Michael Hudson, é profesor da Universidade de Missuri, na cidade de Kansas City, investigador do Levy Economics Institute no Board College, é economista e ex analista de Wall Street. Se pode considerar un economista clásico.
Se el primero en comentar