Por Angelo Nero
Aínda que me sinta fortemente atraído pola cultura armenia, que ten no cine un feixe de referencia notables, dende o recoñecido internacionalmente Atom Egoyan –con títulos tan salientables como “Exótica” (1994), “The sweet hereafter” (1997) ou “Ararat” (2002)-, ata o imprescindible Sergei Parajanov –“Sombras dos ancestros esquecidos” (1964), “A cor das granadas” (1968)-, teño que recoñecer que a veciña Xeorxia, da que o que máis teño son referencias da súa convulsa historia política post-soviética, pragada de guerras civís, loitas de independencia e conflitos armados con Rusia, é un territorio do que non teño demasiadas informacións no eido da cultura, menos aínda da súa cativa filmografía nas últimas décadas (seica tivo una época dourada nos anos sesenta). Nos últimos anos a mais salientable, aínda que realmente é unha produción estonia, foi a película “Mandarinas” (2013), de Zaza Urushadze, nóminada ó mellor filme estranxeiro nos premios Óscar, e que me avivou a curiosidade por coñecer mais da cultura deste país do Cáucaso, cerne de Stalin e Shevardnadze.
Por iso engadín a miña axenda cinéfila a coprodución sueca-xeorxiana “Da cven vicekvet” (titulada aquí como “Solo nos queda bailar”), actualmente nas nosas pantallas, a pesares de descoñecer as cintas anteriores do seu director, Levan Akin, “Certaín People” (2011) e “The Circle” (2015), nacido en Estocolmo, pero fortemente ligado ás súas orixes xeorxianas. Curiosamente esta terceira longametraxe de Akin –e quizais por iso chegou ata nós- tamén foi selecionada para a mellor película estranxeira no pasado ano, aínda que non por Xeorxia, senón por Suecia.
Ser como fora, “Da cven vicekvet” móstranos, cunha fermosa ollada, o cerne da tradición xeorxiana, a danza folclórica, que ten as súas máximas expresións no kartuli, no khevsuruli e no khorumi, mais, aínda que o baile e a música ocupen unha parte importante do filme, isto non é un musical, senón unha dramática loita por romper as ligazóns culturais, sociais e sexuais. O mundo da danza xeorxiana, pragado de estrictas normas e cunha disciplina férrea é empregado como un escenario idóneo para acercarnos a unha sociedade fortemente atada á tradición, na que os protagonistas, Merab (Levan Gelbakhiani) e Irakli (Bachi Valishvili), bailaríns do National Georgian Ensemble, tentan sortear as tensións do arraigo cultural e do espertar da súa sexualidade.
O que comeza como unha loita entre os dous bailaríns por conseguir un posto nunha prestixiosa compañía, derivará nunha fonda amizade entre os dous rapaces, quizais en algo máis, algo non moi ben visto polos seus compañeiros, familiares e mestres, fondamente lastrados na tradición xeorxiana.
A pesares de que Xeorxia é un dos poucos países da órbita ex-soviética no que está prohibida a discriminación pola orientación sexual, a película foi todo un revulsivo na sociedade do país caucásico, provocando manifestacións de rechazo por parte de grupos ortodoxos integristas e da ultradereita nacionalista. A súa rodaxe tamén foi complicada e tiveron que recorrer a servizos de gardacostas e plans alternativos de rodaxe para evitar os boicots, algo que mostra as tensións evidentes dentro dunha sociedade onde a homofobia sigue ancorada, mais onde as novas xeracións pulen por cambiala, de tal xeito que na estrea nun céntrico cine de Tiflis as entradas esgotáronse durante os tres días de proxección, maila que tivo que exhibirse cun férreo cordón policial. “A danza xeorxiana está baseada na masculinidade, aquí non hai sitio para a debilidade”, di o mestre de Merab e Irakli nun momento do filme, e semella que isto estendese a toda unha sociedade, onde aínda persisten os “crimes de honra”.
Non quixera destripar demasiado dunha historia que foi contada tantas veces, aínda que desta volta dun feito notable, máis si destacar a sobresaínte actuación do debutante Levan Gelbakhiani, que nos lembra ó Timothée Chalamet de “Call me by your name” (2017), acompañado por un elenco que lle da moi boa resposta tanto nos momentos dramáticos da cinta como nos musicais, especialmente nestes que tamén teñen a súa carga dramática. A destacar neste punto o que pecha a película, nun baile espectacular no que o protagonista, Merab, expresa todo o que non pode dicir con palabras, un berro na escuridade que semella a danza dun vagalume, esforzándose por saír dos esquemas dunha disciplina –non so artística, pero expresada a través dela- encorsetada nuns movementos militares, fortemente masculinizados, como manda a tradición.
Suecia, Xeorxia, 2019. Título orixinal: Da cven vicekvet. Direción: Levan Akin. Guión: Levan Akin. Produtores: Ketie Danelia, Mathilde Dedye. Compañías productoras: AMA Productions / RMV Film / Inland Film / French Quarter Film / Takes Film. Música: Zviad Mgebry, Ben Wheeler. Fotografía: Lisabi Fridell. Montaxe: Simon Carlgren, Levan Akin. Reparto: Levan Gelbakhiani, Bachi Valishvili, Ana Javakishvili, Giorgi Tsereteli, Tamar Bukhnikashvili, Marika Gogichaishvili, Kakha Gogidze, Levan Gabrava, Ana Makharadze, Nino Gabisonia, Mate Khidasheli, Aleko Begalishvili, Nia Gvatua, Lucas Hesling, Ketie Danelia, Giorgi Aladashvili.
Se el primero en comentar