Basta pasar polos supermercados, para ver que xa moitos produtos non existen nos andeis. Basta ter que ir a unha gasolineira, para encher o deposito de vehículo, sexa de gasóleo ou de gasolina, para sentir as restricións impostas.
Por Jose Vieira
Temos vindo por varias veces, alertando que existían fortes indicios de nubes moi escuras no horizonte do mundo. E se nos restrinxiamos a cadros macroeconómicos moito máis se acentuaban eses indicios de tormentas.
Das varias veces en que abordamos este asunto, case sempre norteados polas constantes tensións sobre os prezos dos distinguidos compoñentes industriais, así como das materias primas, que se destinan á produción deses elementos, sendo esas presións visibelmente a alta.
Claro que estabamos a ver as consecuencias das paraxes impostas pola situación da pandemia, que fixo que dunha maneira case xeral, o mundo produtivo se tivese estancado, nunha actitude de autodefensa das poboacións.
Tamén foi evidente, que mal afrouxou a presión das distinguidas olas da pandemia, aínda ao final de 2020, como que daba a impresión de comezara a existir unha forte reacción da economía, como que a tentar recuperar o tempo perdido. Parecía un despertar da macroeconomía, como se acostuma dicir a todo o galope.
Xa nesa altura, referimos-nola o ano de 2021, comezamos a ver que a marcha da recuperación, para alén de ser moi desigual no mundo da OCDE, e afins, comezara a acentuar as chamadas tensións sobre os prezos. Estas presións, no sentido da subida dos prezos as materias primas e de semielaborados, non tiña unha contrapartida en custos reais de produción.
Tiñan iso si, outras razóns, de que tamén na altura fomos debullando, tendo especial relevancia, a habilidade nata dos empresarios, de aproveitar un momento de escaseza e, ao mesmo tempo, aproveitando e utilizando a seu belo pracer as dificultades de transporte, que eles mesmo manipularon.
Queremos recordar, que neste momento, infelizmente o mundo en que vivimos, está monopolizado por gobernos de tendencia de dereita ou moi próximos e, como tal, contrarios a intervir nos mercados, pois, se tratan de seguidores do neoliberalismo capitalista, que diriamos “salvaxe”, que consideran que o mercado todo resolve.
Os gobernos deixaron que o mercado, unha vez máis, pasase por cima das poboacións como se fose unha pisadora de terras.
Esmagar a poboación era o que menos importaba, pois, o que estaba en causa era permitir que os grandes empresarios e até os menos grandes, realizasen beneficios máis que proporcionades e, nesta especulación desmedida, até puidesen engadir as subvencións, que os gobernos entregaban, como apoio ás dificultades por virtude da pandemia.
Partamos do inicio da pandemia e, do período de desaceleración respectiva (2020 marzo, o máis tardar) e, no entanto, todas as comunicacións de os banqueiros centrades, en especial, os da Reserva Federal dos Estados Unidos, o gobernador do Banco do Reino Unido e a governador do Banco Central Europeo, foron insuflando optimismo e, mentres por outro lado, ían inxectando miles de millóns de diñeiro, que se destinaba a cubrir as perdas das empresas e, ao mesmo tempo, proporcionar a rehabilitación da economía.
Mais como estamos a ver, non chegou á economía produtiva, o grosso dos apoios seguiu o camiño da financiarización das bolsas (como diría Karl Marx, para a economía parasitaria), destinándose a que os operadores das bolsas en cuestión, mantivesen en movementos os mercados e fosen aumentando “O Casino en que Vivimos” (1) e, os seus respectivos beneficios.
A estainflación, moitas veces tamén escrita doutra forma, estaginflación, é un espazo de tempo do mundo en que vivimos, que se caracteriza, por unha forte inflación (case sempre de dous díxitos), acompañada por unha paraxe do desenvolvemento da economía (de aí se dicir que a economía esta estancada) e por un desemprego igualmente de dous díxitos.
O concepto en cuestión, procede de 1965, cando o ministro das Finanzas inglés, Macleod, cognominou que a peor das inflacións quedada co estancamento da economía, durante un discurso na Camara dos Comúns, di que a este “peor de ambos os mundos” chamaría estainflación.
Para os que viviron a década de 70, se deben recordar, que a orixe do respectivo cadro terrorífico daeconomía de entón, tivo como causa próxima o choque petrolífero dos anos 70.
Actualmente, o panorama macroeconómico é distinto, no entanto, tamén presenta moitas semellanzas, especialmente en relación ao comportamento dos axentes económicos e, como non, aos gobernos agora moi máis interesados no neoliberalismo económico capitalista, do que na década de setenta.
Moitos dos macroeconomistas de peso político actual, teñen vindo a alertar que o que está no horizonte, pode ser un escenario de estainflación. Referimos afirmacións de, Mário Centeno, nunha súa clase en Lisboa. Este economista, foi o ministro que conseguiu negociar o préstamo comunitario con aval da comunidade europea, para que fose posíbel o chamado plano NEW GENERATION U.E.
Este economista non está só nestas previsións pesimistas, tamén é da mesma opinión Olli Rehn, gobernador do Banco Central da Finlandia. Mais hai máis, Stefan Koopman economista do Rabobank, afirma que as sancións económicas impostas, seguramente que precipitaron a estainflación. No mesmo sentido, van as afirmacións de Philippe Waechter, xefe de investigación en Oxtrum A M (Natixis IM), que transcribiremos “que nos países occidentais se renova o risco da estainflación, dada a incerteza, instalada polo conflito entre a Rusia e a Ucraína” o que podía eliminar a capacidade de recuperación das economías.
Como non podía deixar de ser dadas as circunstancias, o estado de cousas, se agravou dunha forma máis que evidente, coa invasión da Ucraína pola Rusia. Podemos mesmo dicir, que se subestimaron as consecuencias desta invasión por parte do mundo occidental.
Repetidamente os órganos encargados de informar o mundo, da opinión dos espertos económicos da Unión Europea, afirmaron que a pandemia máis a invasión da Ucraína pola Rusia, o que se iría producir, era unicamente, unha pequena desaceleración da economía europea e nada máis.
Máis aínda, o que afirmaron repetidamente, é que o principal impacto económico, se vería sobre os prezos da enerxía, non se referindo á cesta das compras. Recordemos que quen repetidamente o afirmou, foi o comisario europeo da economía o señor Paolo Gentiloni.
A Unión Europea, reaccionou conforme estamos habituados, tarde e con medidas inadecuadas.
Afirmaban que non estabamos a camiño dunha recesión e, como tal, non se estarían a crear un escenario propenso a que xurdise un período de estainflación.
Non estamos en absoluto de acordo, pois, basta un crecemento económico débil e que ao mesmo tempo suban. Isto contraría o que habitualmente dicimos que tal perigo só xurdiría se a economía estivese sobrequentada.
Pensamos, sen calquera dificultade, que o actual choque enerxético, como todos sabemos, está provocado por outros factores que non os da oferta e da procura (basta que nos fixemos nas noticias constantes e continúas sobre a guerra entre a Rusia e a Ucraína, para vermos como se comporta paralelamente o mercado petrolífero e gasista).
Queremos recordar que no momento en que escribimos esta nota, se bateu a marca das poxas da enerxía e que o petróleo superou os 130 dólares por barril. Neste escenario basta xuntar a escaseza de cereais e doutras materias primas que proviñan da Ucraína (hoxe mesmo hai falta de óleos vexetais nos supermercados), así como da Rusia.
Queremos recordar, unha intervención dunha conceituada economista alemán, Isabel Schnabel (é membro executivo do Banco Central Europeo), que expuña un curioso dato, que traducimos e transcribimos: “que cando do primeiro choque petrolífero dos anos de 1973, era necesario cerca dun barril de petróleo para xerar 1.000 euros de PIB, mentres que hoxe, para xerar os mesmos 1.000 euros de PIB, son necesarios menos de metade dun barril”.
Brillante traballo de investigación, que non pomos en dúbida, o que pomos en dúbida é onde se encontra ese menos de medio barril?
Por iso non partillamos a brillante opinión da señora Schnabel, cando conclúe, que o impacto desta posíbel crise en súas palabras, que vai durar a metade do tempo da estainflación dos anos setenta.
Outra gran dúbida que se nos presenta constantemente, é cando estiver perfectamente instalada a estainflación, canto tempo vai durar?
Só nos ocorre unha resposta moi liviá: depende do tempo de duración da guerra entre a Rusia e a Ucraína, e non so.
O non só, ten a ver coas chamadas medidas de retaliación impostas polos Estados Unidos (que aínda continúa a comprar petróleo á Rusia), así como, as medidas de castigo impostas pola Unión Europea á Rusia.
En primeiro lugar, esas medidas son realmente resolutivas, mais, no entanto, é o pobo ruso en principio que vai pagar a factura. Até aí, pode que sexa máis ou menos eficaz.
Mais será xusto que a poboación, que non ten culpa dos actos de loucura do señor Putin, vaia a sufrir as restricións?
Mais serán só as poboacións da Rússia que van sufrir o peso das restricións?
Basta pasar polos supermercados, para ver que xa moitos produtos non existen nos andeis.
Basta ter que ir a unha gasolineira, para encher o deposito de vehículo, sexa de gasóleo ou de gasolina, para sentir as restricións impostas.
Basta preguntar aos hoteleiros dalgúns dos principais destinos turísticos de España, para ver que moitos dos seus principais clientes desas zonas non van volver.
Tamén se di que os aforros das persoas por virtude da pandemia, constitúen un resgardo de moitísimos millóns de euros e, como tal, irán animar o turismo interno e, que non se notarán a falta dos cidadáns dos países belixerantes.
Terminamos cunha reflexión:
O occidente, está a enviar material bélico para a Ucraína, o que parece moito ben pois, o pobo ucraíno ten o dereito de se defender. No entanto, esa defensa, aguerrida dos ucraínos, vai naturalmente provocar unha dilación o tempo de duración do conflito e, nos parece que tamén no sufrimento cada vez maior da poboación de Ucraína.
Non sería moi máis sensato, ter intervindo unha reparada negociación diplomática ao máis alto nivel que evitase este enfrontamento e destrución do país, Ucraína, antes da invasión?
Onde estaban os presidentes dos Estados Unidos da América? E os restantes? Será que o único que se implico e tento falar directamente con Putin á sido o presidente francés, Emmanuel Macron?
Por aquí nos quedamos, co corazón como un puño pois, unha vez máis, a inxustiza impera e, as incertezas para o mundo que nada ten a ver co conflito, se complican e, se veslumbra no horizonte, un escenario socioeconómico moi difícil, para ambos os lados.
Nota:
1 – Colección de ensaios do autor, deste texto, que se titulan “O Casino en que Vivimos”, son editados polo autor e están publicados dous volumes e dentro dun mes, o terceiro.
Se el primero en comentar