Por Jose Vieira
Toda a xente sabe o que é a masonería e, no entanto, cando se fala desta asociación, comezan as confusións.
Por esa orde de razóns, pensamos que é importante esclarecer algunhas cousas sobre a mesma e, fundamentalmente, clarificar que esta non foi o mal de todas as cousas, como dicía o caudillo Francisco Franco, que tanto a odiaba.
En primeiro lugar, imos intentar esclarecer de onde vén o termo “masón”, que deu orixe a masonería.
Este tema, xa largamente ten sido tratado, dunha forma ou doutra, no entanto, case sempre, coa idea de encontrar unha xustificación, quere a súa aparición, e posterior mantemento á praza dos tempos. No fondo se trata de xustificar, como un colectivo deste tipo perdura o tempo e no espazo.
Non nos podemos esquecer, que se encontra diseminada por todo o hemisferio occidental, en especial.
Nos mesmos, xa escribimos máis dunha vez, sendo publicados eses textos en ambos os lados do río Miño. Así, que se trata para nós, de algo que consideramos culturalmente importante.
Posta esta introdución, partiremos no sendeiro do descubrimento de acto interesante tema, tentando non defraudar que teña a paciencia de nos ler.
Comezaremos por dicir, que actualmente se confunde o termo castelán de albanel, co francés xenérico de “ouvrier du batimento”. No entanto, se recuarmos uns centenares de anos, aí polo tempo pre-renacemento, verificamos a existencia duns traballadores moi especializados, que se asumían como “albaneis”.
Estes artesáns eran unha auténtica clase de especialistas, que se dedicaban non a rebocar paredes, que é a idea que hoxe temos, do albanel e, do seu que facer o século XXI.
Así eses artesáns, eran altamente especializados, no deseño e viabilización de súas creacións, que posteriormente, levaban a efecto, creando, as máis belas obras de arquitectura gótica de que temos noticia. Eses especialistas, se denominaban a si mesmos, “masóns”.
Naturalmente a vocalización e vulgarización do nome, veu a crear, algunhas confusións, como equivaler o título de masóns co nome actual de albaneis.
Partimos desde esta introdución, para unha definición do que é
MASONERÍA: se trata dunha asociación, que se estende a praza de todo o Mundo, dependente de distinguidas obediencias de principios, en que os seus membros, se constitúen fraternalmente, con carácter iniciático, debidamente xerarquizados e organizados en unidades a que chamaron tendas. Se declaran como racionalistas, filantrópicos, que procuran a verdade o desenvolvemento social, asociado ao progreso moral do ser humano.
Como dixemos é unha sociedade xerarquizada e organizada en torno a tres tipos de membros, a saber:
Aprendices: que é o grao de entrada en que son iniciados.
Compañeiros: que é o grao seguinte ao de iniciación onde xa ascenden de máis coñecemento da propia actividade masonica.
Mestres: son non só os membros máis antigos dentro da respectiva tenda, así como, os que desempeñan as actividades máis importantes dentro da organización.
Como eran eses “mestres”?
Comezaremos por nos situarmos no período histórico das grandes construcións da relixión católica na Europa Occidental.
Faremos un recorrido, pola arquitectura gótica, que se pode definir como sendo un estilo, que se desenvolve ou é unha evolución da arquitectura románica. Posteriormente deu orixe ao estilo renacentista, sen gran transición aparentemente.
Tivo seu inicio no norte de Francia, entre os anos 1050 e 1100, orixinalmente chamándose «Obra Francesa» (Opuxen Francigenum). No entanto, se acostuma considerara a Catedral de Dublín, na Irlanda, fundada en 1030, como o primeiro exemplar gótico. Persoalmente a consideramos máis un exemplar neogótico.
Tampouco podemos deixar de referir que o termo de arquitectura Gótica, só aparece serodiamente durante os anos do Iluminismo, ou sexa, durante os séculos XVII e XVIII, pois para estes, o estilo gótico, non era máis que un estilo medieval. Para esta corrente filosófica e literaria o estilo en cuestión era unha arte bárbara, pois se referían a los godos que era un pobo bárbaro alemán.
Non imos trazar aspectos ou características do estilo en cuestión, pois se encontran moi mellor descritas en libros de arte, do que xamais poderiamos nós avanzar. Interesa iso si, facer máis un recorrido polas obras máis específicas de tal estilo.
No entanto, referimos algo que parece non deixar dubidas a ninguén: o uso da arco en oxiva, a bóveda en forma de cruz e o arcobotante. Estes detalles estruturais, permitían que o peso do teto fose mellor distribuído, para piares máis esveltos, dando maior altura e retirando a función estrutural das paredes. Utilizaron de forma extensiva os vitrais, e a rosácea para traer luz e cor para o interior. Igualmente utilizaron os portais, para ilustras historias bíblicas, sobre todo para iniciar os parroquians que non sabían ler o que na altura era a maioría.
Pasa por ser o primeiro exemplo, digno de mención a Abadía de Saint-Denis, preto de París, cuxo coro e fachada foron reconstruídos con trazos góticos. O coro foi concluído en 1144.
De calquera maneira, se tratou para a altura dun adianto moi significativo, na “arte” da construción de grandes obras, quere para a igrexa católica quere para outros tipos como por exemplo edificios de universidades e outros.
É aquí, no momento, en que se constrúen un edificio de certa envergadura, que se ten que planificar, por onde se comeza, que materiais se van utilizar, como se van estruturar as bases de soporte, e como se van cerrar os tetos (1). Máis, se montan os estaleiros e, como eran obras para durar moitos anos, a súa construción, os aloxamentos do persoal. Non se podía esquecer que tamén era necesario a formación de persoal para as distinguidas tarefas, así que paralelamente nacían escolas de formación das distintas artes.
Con todo isto, o que se pode retirar, é que cerca de cada construción deste tipo nacía unha autentica cidade laboral.
É aquí que entran os chamados mestres, que eran os responsábeis pola execución dos planos, sobre todos os aspectos técnicos, que tiñan que formar aprendices para despois, de debidamente formados nas distintas artes, se poderen vir a ser os certos compañeiros nas referidas edificacións.
Estaba así, caracterizada unha determinada xerarquía, acompañada dunha formación, non só técnica, como inclusive científica, con datos de física de química de matemáticas. Era un auténtico campus universitario dedicado ao mestre da construción.
Como no podía deixar de ser, os chamados mestre construtores, buscaban encontrar os aprendices máis válidos, para poderen executar ás súas ordes, as instrucións necesarias á marcha das construcións.
Así, para que fose minorados os posíbeis problemas durante as construcións, preferían desenvolver, case sempre, a formación desde o inicio, dos aprendices, por forma de que puidesen disfrutar no seguinte escala técnica, de profesionais fiábeis, que eran os compañeiros, que executarían, de forma real, as certas construcións.
Podemos dicir con toda a certeza, de que se estabelecerán, desde esa altura, unha autentica xerarquía técnica, que naturalmente desencadeou unha igual obediencia entre os varios traballadores de entón, debido aos distintos coñecementos técnicos, que aportaban as distinguidas fas de evolución dos traballadores.
Claro, que desde entón (é costume se dicir “que o segredo é a alma do negocio”), e por iso, os coñecementos, eran administrados debidamente sectorizado e de forma parcelar, só coñecendo a totalidade da arte de ben construír, mestres.
No entanto, a construción de catedrais, non durou até aos nosos días, sendo as excepcións (a catedral de Barcelona de Gaudi, como bo exemplo), para confirmar a real amortización das respectivas construcións monumentais.
Debemos referir, que estes colectivos de construtores de catedrais, se constituíron, como se pode imaxinar, en auténticas Asociación profesionais, cerradas a outras artes de entón. Formaban parte dunha estrutura, altamente profesionalizada e cerrada a entrada doutras actividades que non formasen parte da súa estrutura.
Tiñan estas asociacións non só o carácter formativo, mais tamén social e de protección da saúde e nas adversidades, dos seus compoñentes. Podemos afirmar como outros autores, que estaba lanzada a fraternidade e a solidariedade entre as xentes que pertencían ao (gremio)en cuestión.
Estas asociacións tiñan tamén poder económico, dado que desde o grao de aprendiz até ao de mestre, unha parte dos seus rendementos laborais, eran depositados, nunha especie de fondos de cooperación e mutualidade.
Co amortizar das construcións referidas, se verificou, a perda de poder económico desas asociacións, pois, agora había menos construcións, ou estaban xa terminadas ou se iniciaban outras formas técnicas de construción, distinguidas das góticas.
Esta desamortización, veu a dar a posibilidade da partir de miados do século XVI, comezaren a dar entrada nestas asociacións de profesionais, inicialmente afíns da construción, para a praza do tempo deixaren de ser tan cerradas, admitindo mesmo, outras actividades que non estaban ligadas á construción.
Esta abertura, parcial e graduada, foi ditada pola necesidade de non se perder capacidade económica e como tal, de intervención filantrópica. Había que preservar os principios de formación técnico social e sobre todo de fraternidade e solidariedade. Debemos notar, que agora a formación, non era a de as técnicas da construción, tiña un carácter moi máis humanista.
Estas asociacións, aparecen sobre esta forma máis aberta, nos finais do século XVII e principios do XVIII. Esta é considerada a Masonería Moderna ou Especulativa.
Temos así, dunha forma moi sincrética, a base da creación das tendas masónicas.
Damos axiña, unha relación de catedrais onde este procedemento está ben recoñecida e, que son dos máis famosos exemplos das construcións góticas mundiais.
NOTRE DAME DE PARÍS
A medio camiño entre un gótico temprano e un clásico, ó ser construída ó longo de máis de douscentos años, está considerada como un dos epítomes da catedral gótica. Aínda así, debe sobre todo a su fama mundial á novela de Víctor Hugo “O xorobado de Notre Dame”. Moi preto non hai que perderse as vidrieras da Sainte Chapelle, máximo exemplo do estilo gótico en todo o seu esplendor.
SAINT CHAPELLE
Igrexa particular de Luís, rei de Francia. Máis tarde canonizado como San Luís. Esta igrexa é espectacular nas súas dúas naves e sobre todo é o exemplo da introdución das vidrarías para iluminar os interiores das construcións góticas de templos. Está moi próxima da Notre – Dame de París.
CATEDRAL DE REIMS
A catedral de Nosa Señora de Reims e unha catedral de culto católico da ciudad francesa de Reims, no departamento de Marne, ó nordeste del país. El templo, que se atopa baixo a advocación da Nosa Señora, a Virxe María, é a cabeza da archidiócesis de Reims.
SAINT DENIS DE PARÍS
Aínda que en outras igrexas utilizouse con anterioridade algún elemento que más tarde se relacionaría con o gótico, foi nesta, la más famosa de las basílicas francesas e lugar de sepultura dos reis de Francia, onde de forma consciente o abade Suger desenrola a mediados do século XII as sinais de identidade do novo estilo.
SAINT PIERRE DE BEAUVAIS
Aínda que non se chegou a rematar, esta catedral de Picardía, ó norte de París, é unha das máis fermosas e espectaculares. Conta cun coro que roza os 50 metros de altura e cun conxunto de pórticos, cheo de esculturas, absolutamente extraordinario. Chama tamén a atención os seus dos reloxos astronómicos.
NOTRE– DAME DE L´ASSOMPTION DE ESTRASBURGO
Con 151 metros de altitude, é a catedral gótica más alta de Francia, pero tamén a menos homoxénea ó ser construída ó longo de cincocentos años. É coñecida en todo o mundo polos 28 cadros que pintou para ela, en estilo impresionista, o artista Claude Monet.
CATEDRAL DE SAINT ÉTIENNE DE BOURGES
Hai poucas experiencias tan sobrecolledodras como entrar en templos como este, con orixes se remontan a necesidade de alcanzar o ceo. E foi aquí, no norte do país galo, onde se inventou o que ata o século XVI se coñecía simplemente como o o estilo francés.
NOTRE DAME DE AMIENS
A catedral de Notre Dame de Amiens é unha igrexa catedralicia de culto católico baixo a advocación da Nosa Señora na cidade de Amiens , do departamento do Somme. A catedral gótica que pechou o ciclo de catedrais do período gótico clásico.
Axiña indicaremos máis dos exemplos de catedrais de estilo gótico, que seguen as chamadas directrices de construción de estilo francés, que pola súa grandiosidade, son sempre presentadas como exemplos do estilo en cuestión.
CATEDRAL DE COLONIA NA ALEMAÑA
Esta espectacular Catedral gótica, pasa por ser un dos máis importantes exemplares da arte gótica no mundo. A súa construción se desenvolveu entre os anos de 1248 e 1322. Está asentada, sobre unhas ruínas de orixe románicas, que a pesar de todo se poden visitar, desde a súa cripta.
CATEDRAL DE BURGOS EN ESPAÑA
A Catedral de Santa María, tamén chamada Basílica Metropolitana de Santa María, está construída na cidade española de Burgos. A súa construción durou varias decenas de anos, sendo iniciada en 1221. Se trata dunha construción gótica, que seguiu as formas e técnicas de construción utilizadas nas catedrais góticas francesas.
Se el primero en comentar