A II República Española fai 90 anos

Por Jose Vieira

Falar da II República de España é unha tarefa sempre cargada de sensacións perfectamente frustrantes.

No entanto, non podemos deixar pasar a oportunidade da data en que se conmemoran os 90 anos da súa implantación, nos xuntarmos a unha homenaxe sentida a todos os que deron a súa vida, dunha forma xenerosa, para manter o pobo español nunha certa democracia.

 E por outro lado aproveitar a oportunidade, para non deixar de recordar a falsa democracia en que vivimos (unha monarquía filosoficamente é incompatíbel cunha democracia plena), tutelada por unha excrecencia, “de orixe divina” e chamada monarquía.

Non imos entrar nesta triste historia, pero si queremos recordar a todos os españois, e non só, a  honorabilidade máis que  dubidosa da  dinastía presente.

Por un lado, se trata de recordar un cambio de profundo sentido socio cultural, na poboación española, que foi operado dunha forma perfectamente pacífica, a pasaxe dunha monarquía podre e corrupta a unha República democrática plena,  demostrando que as xentes sentían a necesidade   de  cambiar e, que o camiño era encerrar unha etapa demasiada larga e  traumática, pasando a repor algo que os seus maiores xa probaran.

Tradicionalmente, o que se verificaba en España, era que había un cansazo da institución monárquica, e que esta arrastrara consigo todo o que a maioría da poboación sabía que non quería.

Resumidamente, o que se podía dicir é que a monarquía, con tal a familia apoderada de España, caera no descrédito e xa non satisfacía minimamente ao pobo. Este estaba farto de sustentar os faustos hábitos deses aristócratas de pacotilla.

Aparentemente, todo parecía moi fácil ou até demasiadamente fácil. A República se aplicou e, como había toda unha pléiade de políticos de calidade, non foi difícil crear as condicións da súa consolidación, versus funcionamento.

Así foi realmente fácil, polo menos na aparencia, conseguir un primeiro Presidente da República na persoa de Niceto Alcalá- Zamora, que ocupou o lugar entre os anos de 1931 e 1936. Xa despois, o seguinte non o foi, polas circunstancias, a non ser de forma interina, na persoa de Diego Martínez Barrio.

A segunda República de España, foi implantada o día 14 de abril de 1931 e, como sabemos, durou até ao fin da Guerra Civil, en 1 de abril de 1939, sendo gobernada por 26 gobernos, de distinguidos tintes políticos e de independentes.

Así o Partido Republicano Radical, estivo 8 veces no goberno, a Esquerda Republicana 5, o PSOE con 4, a Acción Republicana Independente con 3 e en 1 de cada vez os Centristas e os Conservadores.

Non podemos deixar de referir, que España estaba plenamente envolta nunha Guerra Civil, imposta por un bando de fascistas apoiado, por todos os saudosistas de privilexios de teor monárquico, alicerzados na corrupción e, dun réxime esgotado, pola malversación sistemática. Non debendo esquecer, todo este caldo de cultivo estaba bendito pola igrexa católica en súa maioría.

A execución deste golpe de terrorismo, do máis evidente, contra a orde legalmente estabelecida, foi levado a cabo por un exército, que nas súas propias ordenacións, é a institución máis arcaica, saudosista e tradicional.

Esta, que transporta dous principais intereses no seu ADN: o desexo dun poder ilimitado sobre a sociedade civil, por un lado e, polo outro, a busca dun “status” de influencia sobre as institucións, de forma as controlar, dunha forma despótica, pero sempre escondendo a man por detrás das costas, sobre todo en tempo de paz.

No entanto, nesta oportunidade, co golpe terrorista saíron á luz as fraccións das forzas armadas, máis reaccionarias e fascizantes que había, exhibindo uns dentes caninos de auténticos depredadores, que farían envexa á o propio Drácula.

A represión foi levada a efecto polo bando terrorista, ás poboacións que vivían e traballaban o seu día a día na súa terra, non restando dúbida, que fixeron xustiza ao lema de Carlos I de “plus ultra” pois foron realmente inexcedíveis na crueldade e na criminalidade que utilizaron. Foron na verdade “máis alén”.

No entanto, estes elementos das forzas militares e militarizadas, estaban apoiadas polos movementos fascistas da Europa, nomeadamente da Italia de Mussolini e os nazis da Alemaña de Hitler.

Estes viñeron apoiar o bando terrorista, servíndose do respectivo territorio e das poboacións pouco menos que desprotexidas, para ensaiar novas formas de guerra, probado novos medios militares. Por iso, veu moito ben a Alemaña e Italia, este campo de manobras, que se chamaba España.

A estratexia destes criminais, se baseou na creación dun terror sen límites, no fomento do pánico entre as poboacións, e como non, o asasinato indiscriminado, cos fusilamentos, case sempre efectuados, con xuízos sumarísimos cando os había.

O que resta do atentado contra a poboación española feito pola esa sociedade de facínoras fascistas, encabezada por franco e seus acólitos (escribimos o seu nome con minúsculas, pois non nos parece que teñan o dereito a seren suxeitos de dereito), é o medo compulsivo que pasa de xeración en xeración e, que é unha contradición real, nas características dun pobo valente e leal como é o español.

O correcto é que, aínda hoxe en día, o pobo español sofre a síndrome do fascismo, no seu “modus vivendi”, en especial nas xeracións que viviron dalgunha maneira o réxime anterior.

Fixo este ano o día 1 de abril 82 anos que deron como capitulada a II República Española e naturalmente 85 anos que o día 18 de xullo se deu o asalto terrorista do bando de criminais.

Mais todo isto non pode tirar valor a outra data maior que son os 90 anos da implantación da II República.

Esta terrorífica Guerra Civil, lanzada polo bando fascista, non tivo ningún apoio por parte dos países occidentais democráticos, na defensa do réxime legal republicano. Se mantiveron nunha posición de expectación, neutral e criminal.

Por outro lado, o bando terrorista tivo como enriba referimos o apoio en homes, material e en estratexias e novas formas da arte da guerra, por parte da Alemaña e da Italia. Así, que a II República se viu abandonada por todos os países ditos democráticos e soamente recibiu o apoio da URSS.

En termos cualitativos e cuantitativos, non é posíbel comparar ambos os apoios pois foi incomparábel a implicación dos dous países fascistas.

Debemos por iso resaltar a dobre moralidade do occidente ao abandonar a defensa dun país e dunha democracia, permitindo o adianto de dous países, con quen se tivo que confrontar, axiña, na Segunda Guerra Mundial. Esta é a gran hipocrisía dos intereses xeopolíticos.

Non podemos xamais esquecer o papel humano desempeñado por grupos de voluntarios, que fóra das fronteiras de España, non podían ficar indiferentes ao esmagamento dunha democracia por un bando de fascistas apoiados polos dous países máis fascistas da altura.

FALAMOS DAS BRIGADAS INTERNACIONAIS.

Estas eran unidades militares, compostas por voluntarios estranxeiros, que chegaron a ter entre si máis de 50 nacionalidades distinguidas.

Se tratou dun movemento de solidariedade mundial impresionante, nesta altura, realmente a fraternidade non foi unha palabra baleira de sentido.

Estas brigadas eran unha mestura de voluntarios que xamais podían ver os seus irmáns españois, masacrados por unha ideoloxía totalitaria e fascizante.

Eran forzas esencialmente de infantaría, no entanto, tamén había aínda que en menor número outros voluntarios especialistas noutras armas, como en aviación.

No seu seo había xente de todas ases condicións e formación, desde a militares, a poetas e escritores, a xente das máis diversas profesións. Algúns dos seus compoñentes ficaron para sempre ligados polos seus nomes, mercé das súas accións. Resaltamos entre moitos outros algúns máis habituais; Hans Kahle, xeneral Walter, xeneral Gómez, xeneral Lukács, Emilio Kléber ou xeneral André Marty.

Estas brigadas, se constituíron en 1936, téndose extinguido a 23 de setembro de 1938.

De entre moitos outros batallóns, que apoiaron a II República, queremos referir o chamado BATALLÓN ABRAHAN LINCOLN, que era constituído por voluntarios dos Estados Unidos da América. Eran a XV Brigada Internacional.  Outra das súas características era a ser multirracial. Constituíana na súa maioría membros do Partido Comunista dos Estados Unidos, ou outros membros de orixe operaría.

Tamén é curioso que mentres a maioría dos brigadistas tiñan o seu punto de concentración en Albacete, os da brigada Lincoln, se situaban, esencialmente, na provincia de Girona, en  Figueras.

Podemos dicir, en detrimento das grandes ganas de axudar, as brigadas en xeral e, esta en particular, tiñan moi pouca formación militar por un lado, mentres tiñan unhas enormes ganas de entrar no teatro de guerra. San dúas características que non eran moi compatíbeis.

Este batallón chegou a contar con cerca de 2.500 voluntarios entre 1937 e 1938, no entanto o continxente normalmente era de entre 400 a 600 homes.

Estiveron en inmensas frontes, no entanto, debemos resaltar as de Jarama, Brunete, Belchite e Teruel.

Temos que considerar que estes brigadistas, para alén da súa incomensurábel solidariedade, foron uns auténticos “cabaleiros andantes” uns enormes románticos do que pode o amor ao próximo representar entre persoas de boa gana.

Queremos referir que estas brigadas eran integradas por brigadistas tanto homes como mulleres.

A Brigada Abrahan Lincoln, manteñen unha fundación nos Estados Unidos, cos descendentes dos brigadistas e, outros membros asociados, que son membros activos, na loita dos dereitos humanos, aínda hoxe, como por exemplo se manifestando contra as sucesivas entradas en guerras localizadas polos Estados Unido.

Esta brigada, tivo varios comandantes, de entre os cales destacamos, Robert Hale Merriman, Milton Wolf e Oliver Law.

Queriamos empezar este noso texto exactamente por este punto, dado que este último comandante Oliver Law, foi o primeiro home de raza negra, Brigadista, que chegou a capitán e dirixiu unha compañía de metralladoras.

Despois dunha serie de buscas, verificamos que a Brigada Lincoln, estivo integrada por un número considerábel de individuos de raza negra. Chegamos a obter a identificación de 82 brigadistas desta raza, aínda que, teñamos informa, que chegaron a ser máis de 100 elementos.

O que realmente non parece ser algo excepcional, dado que o número de voluntarios brigadistas de todas as nacionalidades, chegaron a roldar entre 45 e 50.000 efectivos, sendo a medía constante de entre 15.000 a 20.000.

Para nós o importante é considerar como fundamental o aspecto da solidariedade entre xentes de razas e orixes distinguidas.

Imos referir de entre eses 82, algúns nomes ficaron para sempre gravados, na memoria dos tempos. Infelizmente, estes brigadistas que imos nomear son case descoñecidos da maioría dos españois.

Comezaremos polo xa referido Oliver Law, que sempre se distinguiu polas súas calidades de mando e intrepidez militar. Naceu no Texas, en 4 de febreiro de 1900, nos Estados Unidos, sendo o comandante da compañía de metralladoras como referimos, denominada de Section Leader. Foi morto en combate no asalto a Mosquito Ridge, en 9 de xullo de 1937, na ofensiva Brunete.

Salaria Kea, enfermeira nacida en 13 de xullo de 1913, nos Estados Unidos coñecendo en España outro brigadista irlandés, de seu nome Pat O´ Reilly, con quen se casou. Máis tarde foi enfermeira na Segunda Guerra Mundial, falecendo de morte natural en Akron, Ohio, en 18 de maio de 1990.

Langston Hughes, nacido en 1 de febreiro de 1902 en Joplin, Misuri, Estados Unidos. Falecendo na  Policlinica  Stuyvesant, en 22 de maio de 1967, dun cancro de  próstata, igualmente na América. Foi poeta, novelista, periodista de gran nome. Compañeiro de moitos escritores da chamada xeración perdida, como Ernest Hemingway ou F, Scott Fitzerald. Graduado en Arte en 1929 pola Universidade de Howard. Profundo coñecedor da literatura española, falando fluidamente o castelán. Estivo na sede da Alianza de Intelectuais Antifascistas para a Defensa da Cultura, en Madrid, que era dirixía, na altura por José Bergatin, tendo como secretario, o poeta Rafael Alberti. Foi correspondente de Guerra, para o Periódico Baltimore AfroAmerican. É famoso un seu poema en defensa de España Republicana, titulado “Song of Spain”. Existe un traballo de colaboración entre o poeta e o escritor e brigadista, como el, James Yates, no entanto, o libro é firmado só por Langston Hughes, se titula “Escritos sobre España”, na súa tradución ao castelán.

James Yates, outro preeminente escritor e brigadista, que naceu en 9 de agosto de 1906, en Brown, Settlement no Mississipi, nos Estados Unidos. Este escritor foi condutor durante a Guerra Civil de España, sendo repatriado por enfermidade. É fundamental o coñecemento dun dos seus libros, para se ver como a España era vista, a través dos ollos dun escritor e brigadista de entón, se trata “The Mississipi cho Madrid”, que alén desa abordaxe, sobre a Guerra Civil española, tamén fala da vida difícil, das súas xentes no Sur, dos Estados Unidos, dunha forma moi sensíbel e emocional. Morreu en 7 de novembro de 1993, igualmente nos Estados Unidos.

Así, para quen queira ler os dous textos dos escritores enriba referidos, pode buscalos en España pois, están traducidos en castelán:

– “De Mississipi a Madrid” de James Yates editado por La Taller de BAAM

– “Escritos sobre España” de Lanston Hughes editada por La Taller de BAAM

Se tratan de dúas edicións da Biblioteca Afro Americana de Madrid en siglas BAAM (1)

Terminamos coa transcrición dun fragmento do poema, de Woody Gunthrie, que foi cantado moitas veces, pór un outro brigadista de raza negra americano, Paul Robeson, que era un cantante de “folk music” e inspirador, de entre outros, de Bob Dylan.

Esta Terra está feita para ti e para min

“Nas prazas da cidade – á sombra do campanario

cerca do taller de axuda – vexo a miña xente

e algúns se queixan e algúns preguntan se esta terra foi creada para ti e para min

Mentres estaba camiñando vin alí un sinal

e o sinal dicía “prohibido pasar”

no entanto, no outro lado … non dicía nada!

e!… ese lado foi feito para ti e para min!”

Nota:

BAAM, Biblioteca Afro Americana de Madrid nace en 2011, como parte do editorial de Edicións do Oriente e do Mediterráneo. Aposta por edicións de obras inéditas de autores Afro Americanos. Tamén promove vídeos e documentades, como por exemplo, “Heroes Invisíbeis”, protagonizados por brigadistas Afro Americanos na Guerra Civil Española.

1 Comment

  1. La Segunda República fue una esperanza para todos que acabó mal por diversos motivos. Los motivos son varios: Golpe de Estado, errores y división interna de la República, un caos generalizado, etc.

    Gabe Abrahams Villaescusa – Sevilla

Dejar un Comentario

Tu dirección de correo no será publicada.




 

Este sitio usa Akismet para reducir el spam. Aprende cómo se procesan los datos de tus comentarios.